Polska Żydówka

Często też słyszę, że jestem ortodoksyjną Żydówką, co dla ludzi najczęściej oznacza, że myślę schematami z XIX w., lub że gmina, do której należę, jest ortodoksyjna, a więc „zamknięta i nietolerancyjna”. Jednak ortodoksja odnosi się przecież do stopnia przestrzegania kilku najważniejszych elementów judaizmu, takich jak: koszerność, szabat czy skromny ubiór. Nie zamyka mnie na świat i ludzi, na współczesną naukę. Nie pozbawia możliwości chodzenia na koncerty, picia piwa (którego akurat nie pijam) czy rozmowę z polskimi znajomymi. Moja ortodoksyjność nie wpływa na mój stosunek do innych sfer życia, niezwiązanych z moją praktyką religijną.

Zresztą uważam się za liberałkę i nie wiem, co jest dla mnie ważniejsze – liberalizm czy judaizm. Na całe szczęście nie muszę się deklarować. Żydów w Polsce jest garstka, a tak bardzo różnimy się między sobą. Sami musieliśmy dochodzić do swojej żydowskiej drogi. Gminy żydowskie, w tym moja – Warszawska Gmina Wyznaniowa Żydowska – nie są zamkniętymi enklawami ortodoksji (zresztą nigdy tak nie było), ale raczej miejscami spotkań ludzi, którzy często szukają jeszcze odpowiedzi na pytanie, co chcą ze swoim pochodzeniem zrobić. Przecież już przed wojną do gmin należeli wszyscy Żydzi bez względu na stopień religijności, także socjaliści.

Gminy oferują kursy językowe, wykłady i spotkania oraz imprezy kulturalne. Większość z nich jest otwarta dla każdego, bez względu na to, czy jest członkiem gminy lub ma pochodzenie żydowskie. Nie jesteśmy maniakami religijnymi, ale prawdą jest, iż czasem nie wiemy, kim jesteśmy. Nie jest to zresztą konieczne. Ważne, by gminy zaspokajały potrzeby swoich członków, a nie lepiły ich na określoną modłę. W Polsce jest dziś właściwie tylko jedna gmina, która zbudowała dość jednorodną propozycję „pakietu tożsamościowego” w zakresie religii. Jednak i ona jest otwarta, nie narzuca stylu życia czy sposobu myślenia. Ja w każdym razie chyba nie mieszczę się w żydowskim stereotypie.

A stereotyp ten, to właściwie ważna część polskiego antysemityzmu. Część, dodajmy, broniona jest przez sądy: wciąż umarzane są śledztwa w sprawie antysemickich malowideł na murach, haseł skandowanych przez skrajne partie prawicowe i publikacji z powodu m.in. „znikomej szkodliwości społecznej czynu”. Zainteresowanym polecam sprawozdanie umieszczone na portalu Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego w Polsce (http://fodz.pl), w którym znaleźć można rejestr aktów antysemickich (często noszących znamiona wandalizmu) w latach 20032007 w naszym kraju. Uprzedzam jednak, że lektura ta wymaga mocnych nerwów. Czyżby sędziowie się mylili? Pewnie wydaje im się, że nikomu nie robią krzywdy. Przecież Żydzi zniknęli z polskich miast i miasteczek. Życie nie znosi próżni.

Co dzieje się w świecie emocjonalnym uprzedzonego do Żydów człowieka, który nagle dowiaduje się, że ma żydowskie pochodzenie? Co dzieje się w otoczeniu osoby, która zdecyduje się na przyznanie do tych korzeni? Na naszym Forum (http://forum.jewish. org.pl) można przeczytać niejedną mrożącą krew w żyłach opowieść… Strach, ból, poczucie bycia gorszym, a potem krok po kroku odnajdywanie swojej pozytywnej tożsamości, co dokonuje się przez wertowanie w sumie wciąż ubogiej literatury na ten temat.

Kilka stron internetowych w języku polskim sprawy nie załatwia. Teatr żydowski i żydowska sztuka – nawet ta z najwyższej półki – tworzone obecnie w Polsce wydają się często sztuczne, „przehistoryzowane”, zmanierowane, wydumane. Jesteśmy zmuszeni do fizycznej bądź mentalnej emigracji – do życia w przeszłości lub poza granicami kraju. Tak czy inaczej poszukiwanie duchowej, intelektualnej bądź artystycznej inspiracji wymaga wyjścia poza granice współczesnej polskiej rzeczywistości.