Wychowawca wobec kultury egoistów

Odpowiedzi na pytanie, co oznacza „bycie sobą”, dostarcza kultura w swych dominujących wzorach i sposobach myślenia promowanych w mediach, w uznawanych społecznie wytworach i modnych trendach. Obecnie jest to wizja człowieka sukcesu, sukcesu materialnego i społecznego. Sukces z kolei wiąże się z konkurencją, poczuciem zagrożenia ze strony innych. Co za tym idzie, myślenie w takich kategoriach prowadzi do akceptacji bezwzględności, twardości w walce o swoje, braku zainteresowania tymi, którzy odpadli w wyścigu po sukces lub w ogóle nie mają w nim szans. Pojawia się tu tym samym dewiza usprawiedliwiająca egoizm: „trudno, życie jest brutalne”. Do takiego świata nie tylko wychowuje dziś społeczne otoczenie, ale często nawet sami rodzice, którzy w trosce o przyszłość swoich pociech uczą je egoizmu perswazją i nierzadko własnym przykładem.

Zarazem alternatywą modelu człowieka sukcesu, szczególnie w wielu środowiskach młodzieżowych, staje się człowiek realizujący siebie w sposób wolny, nieograniczony społecznie i kulturowo; człowiek zabawy. Tu też inni są albo instrumentami uprzyjemniania sobie życia, albo przeszkodą, źródłem komplikacji. Warunkiem radykalnej wolności znów staje się egoizm. W takim sensie i kultura masowa promująca model człowieka sukcesu, i ta bardziej wyrafinowana – broniąca totalnej wolności człowieka (przed normami i wartościami) sprowadzają się do kultury propagującej i uzasadniającej egoizm. Nie jest przypadkiem, że tak popularne dziś gry komputerowe najczęściej łączą zwycięstwo z bezwzględnością fizyczną i psychiczną, wzmacniając emocje związane z poczuciem siły, a osłabiając empatię wobec ofiar. W takiej kulturze wzrasta współczesne młode pokolenie i w takiej wychowawcy muszą odnaleźć swoje miejsce i rolę.