Niezależność i autonomia

Rzeczpospolita Polska zapewnia Kościołowi katolickiemu wolność sprawowania kultu. Miejscom przeznaczonym do jego sprawowania i grzebania zmarłych Państwo gwarantuje nienaruszalność. Jedynie z ważnych powodów i za zgodą kompetentnej władzy kościelnej można przeznaczyć te miejsca na inny użytek.

Konkordat reguluje też sprawę dni wolnych od pracy w Polsce. Oprócz niedziel są to: Nowy Rok (Świętej Bożej Rodzicielki), drugi dzień Wielkanocy, Boże Ciało, 15 sierpnia (Wniebowzięcie NMP), 1 listopada (Wszystkich Świętych), Boże Narodzenie i 26 grudnia są dniami wolnymi od pracy. Po porozumieniu stron może nastąpić rozszerzenie powyższego wykazu.

Art. 16 Konkordatu dotyczy opieki duszpasterskiej nad żołnierzami, która powierzona jest ordynariuszowi polowemu. Zapewnia im możliwość swobodnego uczestniczenia we Mszy św. w niedziele i święta, jeśli nie koliduje to z ważnymi obowiązkami służbowymi. Została też uregulowana sprawa służby wojskowej. Kapłani, diakoni oraz zakonnicy zostają przeniesieni do rezerwy, a alumnom wyższych seminariów duchownych, osobom po złożeniu ślubów czasowych oraz nowicjuszom odracza się służbę wojskową ze względu na odbywanie nauki.

Konkordat zapewnia warunki do wykonywania praktyk religijnych i korzystania z posług religijnych osobom przebywającym w zakładach penitencjarnych, wychowawczych, resocjalizacyjnych oraz opieki społecznej i zdrowotnej. Mogą one uczestniczyć we Mszy św. w niedziele i święta oraz w katechizacji i rekolekcjach, a także korzystać z indywidualnych posług religijnych. Szczególnie ważna jest obecność kapelana w więzieniu. W przeszłości niejednokrotnie zdarzało się, że działalność ewangelizacyjna była uzależniona od dobrej czy złej woli kierownictwa placówki.

Konkordat reguluje też inne sprawy: działalność instytucji charytatywnych, prawo do swobodnego wydawania i drukowania przez Kościół publikacji związanych z jego posłannictwem, prawo do zakładania fundacji, przeprowadzania zbiórek pieniężnych, posiadania własnych środków przekazu.

Przez całe lata zgoda na budowę kościoła zależała od kaprysów władzy. Obecnie art. 24 Konkordatu jednoznacznie stwierdza, że Kościół ma prawo do budowy, rozbudowy i konserwacji obiektów sakralnych i kościelnych oraz cmentarzy. O potrzebie budowy świątyni i o założeniu cmentarza decyduje biskup. Budowę inicjują władze kościelne po uzgodnieniu miejsca z kompetentnymi władzami i po uzyskaniu wymaganych decyzji administracyjnych.