Odpowiedzialny wolontariat

Wolontariat wydaje się być rzeczą oczywistą. Nie od dziś wiele organizacji w Polsce posługuje się wolontariuszami, którzy swoją pracą wspomagają działalność pożytku publicznego w najrozmaitszych dziedzinach życia społecznego i kulturalnego. Wolontariat można rozpatrywać opierając się na znowelizowanej niedawno Ustawie o Działalności Pożytku Publicznego i o Wolontariacie, jak również pod kątem regulaminów dotyczących wolontariuszy, ich obowiązków, praw, zakresu powierzanych zadań. Warto jednak cofnąć się do początków wolontariatu, który dotarł do nas z krajów anglosaskich po upadku komunizmu w Polsce w 1989 roku. Wolontariat powstawał u nas bardzo nieśmiało, podobnie jak organizacje III sektora. Dopiero 24 kwietnia 2003 roku powstała Ustawa o Pożytku Publicznym i Wolontariacie, normalizująca, z prawnego punktu widzenia, pojęcie dzisiejszego wolontariatu w Polsce.

Co dziś możemy czynić, aby świadomość i wartość wolontariatu wzrastała w społeczeństwie? W naszym Stowarzyszeniu Korczakowska Republika Dziecięca Dyliniarnia rozpoczęliśmy od przygotowania autorskich konspektów lekcji wprowadzających w świat wolontariatu. Mamy podpisane umowy o współpracy z licznymi szkołami, które umożliwiają nam dotarcie do dzieci i młodzieży. Najważniejsze są tutaj szkoły podstawowe, które pozwalają na wdrożenie nowych zagadnień już od podstaw. Łączy się to nierozerwalnie z wprowadzeniem dodatkowego pojęcia „kandydata na wolontariusza”. Dziecko, które ma już usystematyzowane pojęcie rozróżniania dobra od zła, zauważa, że samo też może zrobić jakiś dobry uczynek poza pracami domowymi. Takiemu dziecku powierza się obowiązki wolontariusza z wyłączeniem odpowiedzialności za efekt powierzonej pracy. Kandydat na wolontariusza ma prawo się mylić, czegoś nie wiedzieć, coś przeoczyć. Ważne jest dążenie do ciągłego poprawiania własnych umiejętności i pracy nad sobą oraz nad symulowanymi konsekwencjami działań niepożądanych.

Uatrakcyjnieniem oferty wolontarystycznej są spotkania z wolontariuszami z innych krajów, zapraszanymi poprzez liczne kontakty międzynarodowe. Musimy sobie zdać sprawę, że w innych krajach wolontariat często funkcjonuje na innym poziomie niż u nas i możemy się jeszcze wiele nauczyć. Aby organizacja mogła korzystać z pomocy wolontariuszy zagranicznych, musi posiadać dobrze przygotowaną kadrę koordynatorów wolontariatu. Praca z wolontariuszami obcojęzycznymi wymaga znajomości nie tylko języków obcych, ale także kultury danego kraju, z jakiego będzie pochodził nasz wolontariusz. Brak takiej wiedzy może spowodować nieumyślne nieporozumienia, w których wolontariusz będzie czuł się źle i niekomfortowo.

Kolejnym, bardzo ważnym elementem jest kreowanie przyjaznej, miłej i życzliwej atmosfery wśród wolontariuszy. Na pewno sam wolontariusz nie będzie dobrze wykonywać powierzonych zadań, jeśli zlecimy mu pracę, o której nie ma żadnego pojęcia. Należy zatem poświęcić wolontariuszowi czas i odpowiednio go przygotować, aby poczuł się pewnie w tym, co robi. Gdy bowiem człowiek wykonuje swoją pracę w taki sposób, że czuje się ekspertem w danej dziedzinie wiedzy, opuszcza go stres związany z możliwością wystąpienia pewnych niepowodzeń. Jeśli wolontariusz jest dobrze przygotowany do swojej pracy, wówczas jest zmotywowany do jej kontynuowania. A efekt? Wolontariusze są zadowoleni, cieszą się z tego, że mogą pomagać, lubią atmosferę pracy w organizacji. Przynosi im to radość. Pamiętajmy, że da się pogodzić wykonanie pracy w poczuciu odpowiedzialności i dyscypliny wraz z poczuciem przyjemności i bezpieczeństwa. Chcemy przecież mieć wolontariuszy przez „duże W”, zatem otoczmy ich opieką.

Dobry wolontariusz to skarb. Fakt, że pracuje on bez wynagrodzenia, nie oznacza, że nie trzeba mu stworzyć jak najlepszych warunków do pracy. Może właśnie zasługuje na wiele, skoro godzi się bezinteresownie poświęcać swój czas dla innych. Istotne są konkretne praktyczne wskazówki dotyczące organizacji pracy wolontarystycznej, począwszy od samego przygotowania koordynatora wolontariuszy, stworzenia odpowiedniej atmosfery pracy, motywowania wolontariuszy oraz odpowiedzialne i asertywne wymaganie, z uwzględnieniem, czy wolontariusz jest jeszcze dzieckiem czy osobą dorosłą, czy jest pełnosprawny czy nie, z uwzględnieniem jego osobowości i roli w społeczeństwie. Ważnym jest także przygotowanie młodych kandydatów na wolontariuszy i wdrażanie wolontariatu w wychowawcze programy szkolne. Reasumując, odpowiednie wsparcie, edukacja i możliwość rozwoju oraz przyjazna atmosfera stanowią podstawę zatrzymania wolontariusza w organizacji.

Maria Pułczyńska – nauczycielka w Szkole Podstawowej nr 117 w Krakowie, założycielka Korczakowskiej Republiki Dziecięcej DYLINIARNIA