Kocham Kościół - ze względu na Jezusa

No, ale co z instytucją? Ona przeżywa głęboki kryzys i naprawdę niełatwo ją kochać.

Kryzys może stać się podstawą odnowy, choć się tego wcale nie spodziewamy. Tak często już bywało w historii Kościoła.

Duże wrażenie zrobiła na mnie wypowiedź o. Timothy Radcliffe’a, byłego generała dominikanów, sformułowana na marginesie skandali obyczajowych w Kościele amerykańskim. Ojciec Radcliffe zastanawiał się, „w jaki sposób ten kryzys mógłby przyczynić się do odnowy instytucji. (...) Chodzi o to – mówił – aby Kościół się odrodził jako mniej klerykalny, mniej tajemniczy, bardziej przezroczysty, gdzie świeccy zauważą, że się w pełni uznaje ich godność jako ludzi ochrzczonych. Kryzys ten mógłby oznaczać koniec Kościoła ocenianego jako międzynarodowa firma, odległa od ludzi i biurokratyczna. Kościół mógłby wtedy stać się wspólnotą uczniów Jezusa Chrystusa (...). Podział w Kościele może doprowadzić do nowego momentu prawdy pozwalającej odbudować nasz wspólny dom. W końcu nie obawiajmy się niczego i pozwólmy twórczej łasce Pana działać, aby skandale te przeżywano jako moment odnowy”.

Sprawcą odnowy może być tylko Duch Święty. Jak Mu pomóc? Co dla odnowy Kościoła możemy zrobić my, jego szeregowi członkowie: świeccy i ci duchowni, którzy nie mają żadnego – albo prawie żadnego – wpływu na kościelne struktury?

Jako mały brat Jezusa powiedziałbym, że mamy wracać do Nazaretu. Tam bije prawdziwe źródło Kościoła. Trzydzieści lat temu kardynał Joseph Ratzinger pisał, że Nazaret zawiera w sobie trwałe przesłanie dla Kościoła. Bo przecież Nowe Przymierze nie zaczyna się w Świątyni, ale w domu prostych ludzi, w jednym z zapomnianych miejsc „Galilei pogan”, skąd nikt nie oczekiwał niczego dobrego. To właśnie stamtąd – zdaniem obecnego papieża – Kościół będzie mógł na nowo wyruszyć i się uzdrowić. „Nie zdoła on udzielić właściwej odpowiedzi buntowi naszego wieku przeciwko władzy bogactwa, jeśli w nim samym Nazaret nie pozostanie żywą rzeczywistością”. Nazaret to znaczy: więcej pokory (nie tej fałszywej, o którą nietrudno!); więcej otwarcia się na drugiego człowieka, o którym Jan Paweł II mówił, że jest drogą Kościoła; więcej ubóstwa... To po prostu przylgnięcie do Jezusa.

Ale ono bywa niebezpieczne, bo wyrywa człowieka – i Kościół – ze „świętego spokoju”, z samozadowolenia, z rozmaitych, często fałszywych, przekonań na swój temat...

Tak, trzeba stanąć w prawdzie. Wielkim oczyszczeniem, szansą dla Kościoła powszechnego był Sobór. Nie jestem pewien, czy Kościół w Polsce dostatecznie głęboko przeżył Sobór i czy przyswoił sobie jego nauczanie. W przeszłości, w czasach komunistycznych, to było na pewno bardzo trudne – ale dzisiaj?! Co stoi temu na przeszkodzie? Obawiam się, że w Polsce – tak wśród świeckich, jak i wśród duchowieństwa, również tego młodszego – bardzo popularna jest wizja Kościoła jako piramidy. Wizja głęboko nieprawdziwa, fałszująca podstawową relację, jaka nas ze sobą łączy, i zamazująca tę relację, jaka jest między nami a Bogiem. Tymczasem wszyscy jesteśmy braćmi i siostrami w Chrystusie, wszyscy (ochrzczeni) jesteśmy „królewskim kapłaństwem”, jesteśmy ludem kapłańskim! Kto w Polsce ma tego świadomość?! Dla kogo to cokolwiek znaczy? Słowo „kapłan” rezerwuje się dla prezbiterów. I ten Kościół, który robi tak niewiele dla przyswojenia sobie podstaw soborowego nauczania, tkwi w przekonaniu, że jest najlepszy.

Trzeba więc odklerykalizować Kościół. Ale od czego zacząć?

To delikatna sprawa, bo nie można tworzyć jakichś nowych podziałów, frontów walki, budować kolejnych murów. Spróbujmy zobaczyć w księżach braci, a nie przedstawicieli jakiejś innej rasy. Bądźmy wobec siebie nawzajem prawdziwi. Uprzedzam, że to jest trudne i bardzo wymagające – i od księży, i od świeckich.