Nasi bracia Romowie

I nie irytuje Księdza takie postawienie religii na głowie?

– Nie, ja nie jestem od przydeptywania tlącego się knotka. Oczywiście, mógłbym zabawić się w formalistę i ostrym tonem zażądać metryk, papierów i zaświadczeń, a potem odesłać do ich uzupełnienia – tylko że taka postawa przekreśliłaby jakąkolwiek płaszczyznę porozumienia.

Wolę raczej powiedzieć im: dobrze, że chcecie pojednać się z Bogiem, wziąć ślub kościelny, bo będziecie mieć łaskę Bożą i Boże błogosławieństwo. Trzeba im ułatwić drogę do sakramentu, poszukać razem metryki, podejść z życzliwością.

Jan Paweł II na zjeździe duszpasterstwa Romów kilkanaście lat temu powiedział zresztą takie znamienne słowa: świat, który w większej części naznaczony jest dominacją korzyści i poniżeniem braci najsłabszych, powinien zmienić swoją postawę wobec naszych braci koczowników i przyjąć ich nie tylko ze zwykłą tolerancją, ale w duchu braterstwa.

Spotkałem się kiedyś z takim określeniem: Ksiądz Opocki – misjonarz wśród Romów…

– Coś w tym jest. My jesteśmy przyzwyczajeni do takiego duszpasterstwa klasycznego – proboszcz, kancelaria, ogłoszenia z ambony – ale gdybym tak myślał, to nic bym nie zdziałał.

Misjonarz musi najpierw nakarmić swoich podopiecznych. Ja też muszę na starcie dać Romom to, czego brakuje im ze strony społeczeństwa – podać życzliwą dłoń, zwalczyć stereotypy, stanąć po ich stronie.

Powiem bardzo wyraźnie: taka postawa nie zaszkodzi Kościołowi, nawet gdyby naraził się przez to innym wiernym. Przeciwnie – Kościół mógłby być kiedyś oskarżony o to, że nie wyciągnął do Romów ręki. A to jest przecież istota personalnego duszpasterstwa.

Wędrówka + Rom = pielgrzymka. To prawdziwe równanie?

– Jak najbardziej. Struktura działania naszego duszpasterstwa opiera się właśnie na trzech pielgrzymach: na Jasną Górę – do Matki Boskiej Częstochowskiej, do Rywałdu Królewskiego, gdzie znajduje się obraz Matki Bożej zwanej Cygańską, oraz do sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Limanowej. Ta ostatnia jest największa, odbywa się zawsze w trzecią niedzielę września. Uczestniczy w niej ponad tysiąc osób, przemierzających 5-kilometrową trasę w barwnym korowodzie, w tradycyjnych strojach i na zabytkowych wozach.

Ale Limanowa to miejsce specyficzne – z jednej strony pielgrzymki, a z drugiej konflikty z miejscową ludnością.

– Była trudna sytuacja w naszej parafii, kiedy nie chciano zbudować dla Romów świetlicy w osadzie Koszary, bo obawiano się, że zbytnio się „umocnią” i zaczną „dominować”. Takie niedorzeczne fobie. Doszło do konfliktu.

Na szczęście od początku możemy liczyć na wielką przychylność ze strony biskupa tarnowskiego Wiktora Skworca, który bardzo interesuje się romskim duszpasterstwem. Biskup przyjechał do Koszar z wizytą kolędową do Romów, dzięki jego pomocy dostaliśmy też dotację na budowę świetlicy. Sytuacja trochę się uspokoiła.

Trochę?

– Tamtejsi Romowie są najbardziej wykluczeni społecznie, naznaczeni największą stygmatyzacją. Proszę zresztą posłuchać, co jeden z przedstawicieli władz powiatu powiedział jakiś czas temu dla „Newsweeka”: „Nie chcę was straszyć, ale w Limanowej jest dzisiaj siedem procent dzieci cygańskich. Za jakiś czas będzie ich dwa razy tyle”.

„Nie chce was straszyć” – samo to słowo, rozumie pan?

…!

– I jeszcze inny przedstawiciel lokalnego samorządu: „Romowie mnożą się w Koszarach, zwłaszcza po pielgrzymkach do Limanowej”. I to tłustym drukiem…

Czy w skali ogólnopolskiej negatywny stereotyp romski jest równie silny?

– Myślę, że ten zły stereotyp nadal istnieje. Ktoś powie oczywiście, że nie jest rasistą i nie ma nic do Romów, ale gdyby miał ożenić córkę z Cyganem, no to już absolutnie nie.

Taka awersja ukryta.

Za to bardzo silna…

– Romowie znajdują się nadal na marginesie, mają problemy ze znalezieniem pracy. Podam przykład: ogłoszenie w gazecie – duża firma drzewna przyjmie do pracy dwie kobiety. Zgłosiły się dwie Romki. Nie, pracy już nie ma. Zadzwoniła anonimowo dziennikarka: Tak, chętnie przyjmiemy. A na drugi dzień znów ogłoszenie: przyjmę dwie kobiety do pracy.

I tak jest w wielu miejscach. Pokutuje nadal błędne przekonanie, że Cygan to złodziej. Ja powiem inaczej: Cyganie nie kradną, kradną złodzieje. A tacy zdarzają się w każdej społeczności.