Raport z oblężonego Państwa

Nazwa projektu jest bezpośrednim odwołaniem do tytułu tomu poezji Zbigniewa Herberta „Raport z oblężonego Miasta”, w którym poeta ukrył przed cenzurą pod nazwą mitycznego Miasta paralelę do sytuacji Polski. Herbert przyjąwszy rolę kronikarza, spisuje poetycko dzieje rzeczywistego oblężenia i społecznych rewolt. W rytm nieskończonych tygodni wpisują się pogłosy broniącego się Miasta – manifestacje i strajki są ostro tłumione, mnożą się niewyjaśnione zniknięcia i morderstwa, przeprowadzane są fingowane procesy sądowe. Kolejne wersy lirycznego raportu oddają atmosferę codzienności lat 80.: poczucia niepewności i zagrożenia, zwątpienia w sprawiedliwość i ludzką wrażliwość. Herbert nie zapomina o obrońcach Miasta, którzy wziąwszy na swoje barki odpowiedzialność za Polskę, deklarują, że „obrona trwa i będzie trwała do końca”. Zadanie, jakie stawiają przed sobą organizatorzy happeningu, to nie tyle przyjęcie „pośledniej roli kronikarza”, który ma wiernie odtworzyć „dzieje oblężenia”, ile wspomnienie heroicznej postawy obrońców Miasta-Polski. Obrońców, którzy w obliczu „niepewnej wolności”, przytłaczającej przewagi wrogów, pozbawieni realnego wsparcia domniemanych „sojuszników” – bo, zgodnie z prawem dziejowej sprawiedliwości, „ci, których dotknęło nieszczęście, są zawsze samotni” – pozostają nieprzerwanie po stronie „niezłomnych”.

Nieprzypadkowo to właśnie Herbert znalazł się w centrum zainteresowania organizatorów „Raportu z oblężonego Państwa”. Zaproponowana w jego dziełach i postawie twórczej moralność jest szczególnie bliska członkom stowarzyszenia, którzy służbę państwu uważają za swój obowiązek. Bez trudu można wyznaczyć pewne fundamentalne wartości, którym pozostają wierni: patriotyzm, uznanie dla dorobku polskiej kultury i nauki, poszanowanie narodowej historii oraz wpisanej w nią tradycji chrześcijańskiej. Są to najważniejsze punkty orientacyjne na drodze do spełnienia marzenia o niezależnej, silnej Ojczyźnie. W każdym z oddziałów stowarzyszenia podejmowane są inicjatywy w ramach kluczowego projektu „Dotknij historii”. Dotychczas członkowie zorganizowali obchody 29. i 30. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego, Narodowego Święta Żołnierzy Wyklętych 1 marca oraz happening historyczny „Diariusz z kampanii moskiewskiej”, przypominający przebieg wyprawy hetmana Żółkiewskiego na Moskwę oraz upamiętniający hołd ruski. Wybór inscenizacji jako formy przekazu wiedzy rozstrzygał o ich atrakcyjności dla młodych odbiorców, którzy nieczęsto mają możliwość zaglądania za kulisy rozgrywających się na scenie narodowej historii spektakli.

Realizacją konsekwentnego dążenia do podnoszenia świadomości historycznej są organizowane po raz trzeci obchody rocznicy wprowadzenia stanu wojennego. 13 grudnia zostanie upamiętniony we wszystkich sześciu oddziałach. Natomiast krakowską inicjatywę w tym roku podejmą także studenci z Łodzi oraz Lublina. – W ramach projektu program uroczystości przewiduje dyskusje ekspertów i byłych opozycjonistów podsumowujące dotychczasowe ustalenia na temat przyczyn, przebiegu i skutków wprowadzenia stanu wojennego. Chcemy tym samym zachęcić przedstawicieli różnych środowisk do podjęcia publicznej debaty na temat tej bliskiej, a wciąż kontrowersyjnej historii – mówi Aleksandra Czapla, koordynator projektu.

Plany obchodów 13 grudnia w poszczególnych miastach zawierają pokazy filmów dokumentalnych omawiających historię lat 1981-83 z udziałem ich reżyserów. Na ulicach będzie można dostać ulotki informacyjne, a także okolicznościowe egzemplarze „Trybuny Ludu” oraz „Biuletynu Informacyjnego «Solidarność»”. Ponadto w Krakowie na Rynku Głównym ustawione zostaną koksowniki oraz pojawią się rekonstruktorzy w mundurach funkcjonariuszy ZOMO i MO. W Klubie pod Jaszczurami zawisną transparenty z hasłami oddającymi nastroje społeczne tamtego czasu oraz odbędzie się pokaz druku „bibuły”. Krakowskie uroczystości zakończy okolicznościowy koncert o charakterze patriotycznym.

Projekt „Raport z oblężonego Państwa” skierowany jest przede wszystkim do ludzi młodych, którym realia stanu wojennego znane są jedynie z opowieści. Podręczniki szkolne przeważnie tylko ogólnikowo omawiają ten trudny temat, a wciąż ograniczana liczba godzin historii w szkołach nie pozwala na realizację zwłaszcza kontrowersyjnych treści nauczania. Dlatego też Studenci dla Rzeczypospolitej przygotowali ofertę konkursów wiedzy o wydarzeniach z lat 80. ubiegłego wieku adresowanych do uczniów szkół średnich. Zachęcamy do udziału w obchodach nie tylko młodych, ale również tych wszystkich, dla których stan wojenny nie jest wyłącznie jednym z wielu zamkniętych rozdziałów w wielkiej księdze historii, lecz opowieścią wciąż oczekującą na swój epilog.

Aneta Dzidek, Martyna Dziubałtowska - Stowarzyszenie Studenci dla Rzeczypospolitej

Stowarzyszenie Studenci dla Rzeczypospolitej powstało w czerwcu 2010 r. Założyciele, mając poczucie klęski, jakiej doznała Polska w wyniku katastrofy smoleńskiej, niskiego stanu zainteresowania wśród młodych sprawami własnego kraju oraz ich wiedzy polityczno-historycznej, zdecydowali o powstaniu organizacji, której celem jest przybliżanie i popularyzacja wiedzy o polskim życiu publicznym, sytuacji państwa w najważniejszych jego sektorach oraz poszerzanie wiedzy z zakresu historii Polski, ze szczególnym uwzględnieniem historii najnowszej. Stowarzyszenie ma swoje oddziały w: Krakowie, Warszawie, Łodzi, Lublinie, Toruniu i Wrocławiu. Prezesem stowarzyszenia jest Paweł Kurtyka – syn śp. Janusza Kurtyki, który zginął w katastrofie smoleńskiej 10 kwietnia 2010 r.