Wierność duchowi prawdy, a nie gonitwa za duchem czasu

Niedziela Chrystusa Króla Wszechświata kończy rok duszpasterski, a z pierwszą niedzielą Adwentu rozpoczyna się nowy czas w Kościele, który będziemy przeżywać pod hasłem: „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”. Ten przełomowy moment jest zawsze okazją do zwrócenia uwagi na najważniejsze wydarzenia mijającego roku. Mieliśmy możliwość dokonania takiego podsumowania wraz z abp. Stanisławem Gądeckim, stojącym na czele Konferencji Episkopatu Polski, który udzielił „Niedzieli” wywiadu, dającego możliwość analizy węzłowych spraw Kościoła w Polsce i spojrzenia na nie w perspektywie przyszłości.

LIDIA DUDKIEWICZ: – Kończy się rok duszpasterski 2013/14, a więc jest okazja do podsumowania spraw najważniejszych dla naszego Kościoła i narodu. I tutaj musimy się koniecznie odnieść do wizyty „Ad limina Apostolorum” polskich biskupów, która miała miejsce w lutym 2014 r. Jak zawsze w czasie takich pobytów w Watykanie można było szerzej spojrzeć na Kościół w Polsce. Ojciec Święty Franciszek w przemówieniu wygłoszonym do polskiego Episkopatu wyraził uznanie dla dzieł Kościoła w Polsce. Jak Ksiądz Arcybiskup przyjął treści zawarte w tej papieskiej wypowiedzi?

ABP STANISŁAW GĄDECKI: – Nasza wizyta „Ad limina Apostolorum” odbywała się niejako w przeddzień kanonizacji Jana Pawła II. Papież Franciszek przypomniał nam, a przez nas całemu Kościołowi w Polsce, bezcenny dar osoby świętego Papieża i jego dzieło. Przez lata pontyfikatu św. Jana Pawła II niektórzy krytycy Kościoła w Polsce zarzucali nam zbyt silną więź z Papieżem, swoiste uzależnienie. Ta naturalna więź była i pozostaje naszą siłą. Wierność przesłaniu Jana Pawła II winna wciąż budować Kościół. Podobnie jak wierność nauczaniu Benedykta XVI czy papieża Franciszka.

Przy okazji takich spotkań, jak wizyta „Ad limina”, kiedy wsłuchujemy się w słowa kolejnych papieży, przekonujemy się, że siłą i pięknem Kościoła jest wierność Duchowi Prawdy, a nie gonitwa za duchem czasu.

Papież Franciszek w czasie naszej wizyty „Ad limina” podkreślił dowartościowanie wiary, modlitwy, miłosierdzia i praktyki chrześcijańskiej, uczestnictwa w sakramentach, inicjatyw w zakresie nowej ewangelizacji i katechezy, działalności charytatywnej i społecznej, „zadowalającej liczby powołań kapłańskich”. Zauważmy, że te wartości są priorytetami Kościoła powszechnego od czasów apostolskich aż po dziś dzień.

Jeśli w słowach papieskich znajdujemy ton uznania dla dzieł Kościoła w Polsce, to musimy po prostu przypominać sobie słowa Chrystusa Pana, który zachęcał nas, abyśmy pamiętali, że jesteśmy sługami nieużytecznymi, a zadaniem sługi jest wierność. Papieskie słowa przypominały nam w gruncie rzeczy o potrzebie niezmiennej wierności Chrystusowi i Ewangelii.

– W przemówieniu Ojca Świętego do polskich biskupów znajdujemy wyraźne wskazania duszpasterskie, które dotyczą troski o rodziny i o ludzi ubogich, troski o formację ludzką i duchową seminarzystów, troski o powołania zakonne, o katechezę... Jakie zadania postawił papież Franciszek przed polskimi biskupami?

– Ojciec Święty jako pierwsze zadanie postawił nam rodzinę – „podstawową komórkę społeczeństwa”. „Miejsce, gdzie człowiek uczy się współżycia w różnorodności i przynależności do innych oraz gdzie rodzice przekazują dzieciom wiarę” („Evangelii gaudium”, 66). Zauważył, że „dziś małżeństwo często jest uważane za jakąś formę uczuciowej gratyfikacji, którą można ustanowić w jakikolwiek sposób oraz zmienić zależnie od wrażliwości każdego”. Papież Franciszek wyraźnie podkreśla w tych słowach, że małżeństwo nie jest konstrukcją dowolną, opartą na uczuciach czy jedynie woli zainteresowanych. Jest instytucją społeczną, która dla osób wierzących ma charakter sakramentu.

To oznacza zdecydowany sprzeciw wobec wszelkich tendencji naruszających tę instytucję – wobec plagi rozwodów, separacji, ale także wobec inicjatyw pseudoprawnych, które dążą do legalizacji nowych form współżycia pod szyldem małżeństwa.

To, co jest jednak charakterystyczne dla nauczania Kościoła, a co Ojciec Święty Franciszek przypomina w sposób stanowczy, to fakt jednoznacznie negatywnej oceny zjawisk i równie jednoznacznej troski o człowieka dotkniętego tymi zjawiskami. Dlatego Papież mocno postawił pytanie: „W jaki sposób pomóc rodzinom żyć i docenić zarówno chwile radości, jak i chwile bólu i słabości?”, które jest apelem do naszego duszpasterstwa o poszukiwanie nowych form pomocy duchowej, intelektualnej i społecznej dla małżonków i osób przygotowujących się do małżeństwa.

Następny akcent położony przez papieża Franciszka dotyczył młodzieży i powołań do kapłaństwa i życia konsekrowanego. Można wskazać, że w jednym i w drugim przypadku Papież zaakcentował rolę świadectwa – katecheza i duszpasterstwo młodzieży nie mogą być jedynie wykładem prawd wiary, ale ich egzystencjalnym przekazem, co wynika z charakteru chrześcijaństwa, które jest wspólnotą uczniów, świadków Chrystusa, a nie instytucją wyznającą pewne teorie czy wartości.

Troska o powołania kapłańskie i zakonne to  przede wszystkim troska o autentyzm życia powołanych. Nie jest to nowy wymóg, sam papież Franciszek w tym fragmencie zacytował słowa Jana Pawła II z jego spotkania z klerykami, księżmi i zakonnikami w Polsce w 1987 r.: „Od nas wszystkich, kapłanów Jezusa Chrystusa, oczekuje się, abyśmy «byli» wierni wobec wzoru, jaki nam zostawił. Abyśmy więc byli «dla drugich». A jeżeli «mamy», żebyśmy także «mieli dla drugich». Tym bardziej że jeśli mamy – to mamy «od drugich» (...). Stylem życia bliscy przeciętnej, owszem, raczej uboższej rodziny” (przemówienie do alumnów, księży i zakonników, Szczecin, 11 czerwca 1987 r.).

W przemówieniu papieża Franciszka nie mogło zabraknąć wezwania do miłosierdzia wobec ubogich. W tej kategorii Ojciec Święty wymienił m.in. bezrobotnych, ale też rodziny wielodzietne. Nietrudno zauważyć, że jest to wezwanie do współdziałania w zakresie tego, co stanowi przedmiot polityki społecznej. Jest ona domeną państwa, ale także instytucji pozarządowych. Kościół w tym zakresie zawsze odgrywał znaczącą rolę. Teraz dostaliśmy dodatkowy impuls do działania.

– Media co jakiś czas próbują przeciwstawić Kościół w Polsce papieżowi Franciszkowi. Na pewno nie jest z nami tak źle, jak wynikałoby z tych przekazów, ale czy jest tak dobrze, by niczego nie reformować? Jakie obszary życia Kościoła wymagają pogłębionej refleksji czy może nawet korekty?

– Bezpośrednio po spotkaniu, o którym mówimy, abp Marek Jędraszewski, nawiązując do słów papieża Franciszka, stwierdził: „Franciszek powiedział o trzech najważniejszych grzechach mediów. Po pierwsze – mówią tylko połowę prawdy, a więc wprowadzają dezinformację; po drugie – rzucają na ludzi kalumnie; po trzecie – atakują tych, którzy zasługują na szacunek, po to, aby odebrać im autorytet”. Prawdziwość tych słów jest, niestety, potwierdzana zbyt często przez wiele środków nie społecznego, ale ideologicznego przekazu.