Kiedy powstały Ewangelie?

Już ponad 170 lat toczy się spór o czas powstania czterech Ewangelii. Wywołali go antychrześcijańscy racjonalistyczni krytycy Biblii, którzy zakwestionowali twierdzenia katolickich teologów o pojawieniu się Ewangelii już w I wieku.

Owi krytycy twierdzili, że powstały one dopiero w połowie II wieku, a nawet na początku III. Na rzecz tej tezy przytaczali wiele argumentów. Liczne publikacje podważały wartość przekazów ewangelicznych, określając je zbiorem mitów, opowieściami ubarwionymi cudownościami, wytworem egzaltowanej wiary, a nie świadectwem, na podstawie którego można by odtworzyć i ustalić historię życia i treść nauczania Jezusa z Nazaretu. Kwestionowali nawet Jego istnienie, a przekazy Ewangelistów uważali za teksty pozwalające odtworzyć nie historyczne fakty, lecz opisać stan i treść wiary chrześcijan pierwszych wieków. Celowali w tym autorzy o rodowodzie oświeceniowym, a potem – marksistowskim.

Katoliccy bibliści natomiast bronili pierwotnego przekonania chrześcijan, że pierwsza z Ewangelii (wg św. Marka) miała powstać ok. 30 lat po wydarzeniach śmierci i zmartwychwstania Chrystusa, czyli ok. roku 60, a ostatnia (wg św. Jana) 40 lat po niej, a także że tylko te cztery Ewangelie (bowiem w II wieku pojawiły się także inne) zawierają wiarygodne świadectwa o życiu i nauczaniu Jezusa oraz treści wiary pierwszych gmin chrześcijańskich. Utrzymywali, że dwie z nich zostały napisane przez osobistych uczniów Jezusa (Mateusza i Jana), a dwie przez bezpośrednich świadków (Marka i Łukasza) nauczania innych apostołów.

Rękopis zakupiony w Luksorze

Już w drugiej połowie XX wieku wiele z tez racjonalistycznej krytyki Biblii zostało odrzuconych lub poddanych korekcie. Przyczynił się do tego rozwój nauk biblijnych oraz religioznawstwa, a także liczne znaleziska starożytnych biblijnych rękopisów. Do tych znalezisk niektórzy zaliczają także zakupione w roku 1901 na bazarze w Luksorze (Egipt) resztki trzech kart papirusu. Uznane zostały przez ówczesnych badaczy za pochodzące z IV wieku fragmenty greckiego rękopisu Ewangelii św. Mateusza. W roku 1953 poddano je ponownej ekspertyzie i uznano za przynajmniej o 100 lat starsze, czyli pochodzące z początku III wieku. Trzynaście zaś lat temu, w roku 1994, londyński „Times” opublikował artykuł niemieckiego uczonego Carstena Petera Thiedego stwierdzający, że trzy karty kodeksu z Luksoru należy uznać za najstarszy fragment rękopisu Nowego Testamentu, pochodzący – jego zdaniem – z lat 60. pierwszego stulecia.

To stwierdzenie wydawało się mało wiarygodne i zostało przemilczane. Jednak Thiede, ceniony badacz tekstów qumrańskich, nie ustępował i w wydanej w 1997 r. książce zwrócił uwagę na podobieństwo liternictwa fragmentów kodeksu z Luksoru z tekstami z Qumran. Podobne pochylenie liter, ich zaokrąglenia, ozdoby w postaci kropek i haczyków wskazywałyby, że pochodzą one z tego samego czasu – byłyby więc najstarszym zapisem pierwszej wersji Ewangelii Mateusza. Jego zdaniem, jedna z kopii tej wersji dotarła do odległego Luksoru wraz z wyznawcami Chrystusa, którzy uciekli przed prześladowaniami rozpętanymi w 62 r. w Palestynie przez arcykapłanów (męczeństwo Jakuba Apostoła i innych chrześcijan) lub w 64 r. w Rzymie przez Nerona.