Mozolne wykuwanie charakterów

Wychowanie bez przymiotnika

Pięćset szkół katolickich – publicznych i niepublicznych – działa obecnie w Polsce, choć przed 20 laty było ich zaledwie dziewięć. Tworzenie nowych placówek umożliwiły zmiany prawa, jakie nastąpiły po 1989 r. W ubiegłym roku szkolnym w szkołach katolickich uczyło się już ponad 54 tys. uczniów.
Rozwijają się także uczelnie wyższe związane z Kościołem, które mają więcej studentów niż przed laty i coraz bardziej różnorodną ofertę kształcenia.

Katolickie szkoły cieszą się nie tylko renomą, ale również zaufaniem rodziców, gdyż oferują uczniom ciekawy program edukacyjny oraz kładą większy nacisk na ich wychowanie. We wszystkich szkołach katolickich uczniowie modlą się wraz z nauczycielami, uczestniczą we Mszach św. i rekolekcjach. Rodzice zdecydowanie życzą sobie wychowania religijnego, nawet gdy sami są niewierzący, ponieważ sądzą, że gwarantuje ono sukces wychowawczy.

Zrównanie szkół katolickich z publicznymi byłoby nadużyciem. Czym innym jest też obecność katechety w jednym i drugim przypadku. O ile jednak poważnym błędem byłaby próba stworzenia wyznaniowego systemu nauczania, który odpowiadałby standardom „katolandu”, o tyle „wylaniem dziecka z kąpielą” byłaby także próba wyrugowania z niego religii. Wbrew pozorom katechetom nie chodzi jedynie o zachętę do praktyk religijnych, do czego zresztą mają prawo, bo funkcjonują jako katolicy wśród katolików.

W katechezie chodzi też o wychowanie na uczciwych obywateli. Może nawet bardziej niż w przypadku innych przedmiotów, co do których nie wnosi się tylu zastrzeżeń. Jeśli więc z początkiem nowego roku szkolnego podniosą się głosy reformatorów, którzy sukcesu reformy upatrują w tzw. ideologicznej neutralności, warto przypomnieć, że przyroda nie lubi próżni. Miejsce rzekomej neutralności bardzo szybko zajmą inne wartości czy pseudowartości. Z tych ostatnich więc nie da się zrezygnować, a pytaniem pozostanie kwestia: co zaproponujemy młodym?

*****

ABP KAZIMIERZ NYCZ
Przewodniczący Komisji ds. Wychowania Episkopatu Polski

W Polsce szkoły katolickie bywają też popularne wśród ludzi niekoniecznie identyfikujących się z Kościołem. I to dobrze świadczy o nich, o ich poziomie dydaktycznym i wychowawczym. Szkoła katolicka musi dbać o katolickość w dydaktycznym i wychowawczym wymiarze i nie może tego ukrywać. Co nie znaczy, że jedynie ktoś, kto akceptuje ten fakt, może do niej posyłać dzieci. Watykański dokument o szkole katolickiej mówi wręcz, że w szkole katolickiej mile widziane mogą być dzieci innych religii, a nawet niewierzący. Osobiście nie uznaję określenia neutralności ideologicznej, ale jestem przekonany o możliwości neutralności światopoglądowej państwa i jego agend.

PROF. KRZYSZTOF ZANUSSI
Reżyser i pedagog

W ogólnym rachunku stan szkolnictwa katolickiego na świecie jest taki, że jego wartość jest niepodważalna. Dzieje się to mimo pewnej ilości niedostatków, a również faktów gorszących, których nie ma co ukrywać. Źródłem poziomu szkół katolickich jest odwołanie się do wartości, które mogą być dostrzeżone zarówno z inspiracji religijnych, co dzieje się w przypadku ludzi wierzących, jak i z doświadczenia całych pokoleń, co z kolei może być przekonujące dla niewierzących. Dlatego szkoły katolickie są potrzebne i zapraszane do krajów, gdzie katolicyzm jest rzadkością. Inna kwestia – to np. jakość katechezy w szkołach publicznych w Polsce i innych krajach. Nie mam tu na myśli strony merytorycznej, ale ludzi, którzy głosząc prawdę, muszą być w tym dziele prawdziwi.

Liczba szkół katolickich w Polsce
3 szkoły policealne
15 dla chorej i trudnej młodzieży
18 szkoły zawodowe
20 szkoły dla dzieci niepełnosprawnych
133 szkoły podstawowe
138 licea
173 gimnazja
318 szkół katolickich jest prowadzonych przez tzw. kościelne osoby prawne, czyli zgromadzenia zakonne lub diecezje czy parafie
174 szkoły powstały i działają z inicjatywy różnych stowarzyszeń czy fundacji katolickich
8 szkół prowadzą osoby prywatne