Przyjdź i pomóż nam

Nocą w Troadzie święty Paweł miał widzenie. Już wcześniej Duch Święty dawał mu znaki by nie głosił słowa w Azji [1], dlatego planował odejść znad Morza Egejskiego na północny-wschód do Bitynii [2]. Być może tej nocy nie mógł spać, może zapadał jednie w krótkie, przerywane drzemki. Myślę, że zwykle sypiał dobrze, w poczuciu dobrze wypełnianej misji – przecież niósł Słowo Chrystusa, czy można wyobrazić sobie bardziej treściwe i sensowne życie. Nie lękał się uwięzienia, prześladowań – nie mogły zatrzymać go w drodze, jedyne co czasami mogło spędzać mu sen z powiek, to rozterka dokąd iść. Tyle jest dróg i tyle miast, czasu zaś niewiele, a chciałoby się ogarnąć cały świat. Tej właśnie nocy, we śnie czy to w widzeniu, stanął przed nim człowiek o wyglądzie Macedończyka i błagał: Przyjdź do Macedonii i pomóż nam. Idąc za tym wezwaniem Paweł z towarzyszami wypłynęli z troadzkiego portu i skierowali się do Samotraki. Stamtąd przez Neapol [3] dotarli do Filippi, głównego miasta macedońskiego, gdzie zatrzymali się przez kilka dni (por. Dz 16, 6-12).

Tym sposobem Apostoł Paweł pierwszy raz postawił swoją stopę na kontynencie europejskim, zaś pobyt w Filippi zaowocował założeniem pierwszej gminy chrześcijańskiej w Europie. Czy Paweł miał świadomość, że stanął na innym kontynencie? Raczej nie – współcześnie historycy uważają, że pojęcie Europy w takim rozumieniu jak je dzisiaj przyjmujemy, zaczęło kształtować się dopiero w XVI w. Wprawdzie Herodot (ok. 484-426 p.n.e.), żyjący 500 lat przed przybyciem Pawła do Filippi, kreślił już swoją wizję Europy, ale w sensie geograficznym była to inna Europa. Obszar o którym myślał starożytny dziejopisarz, to ziemie położone wokół Morza Śródziemnego, które poprzez wzajemne powiązania kulturowe, handlowe i komunikacyjne stanowiły prawdziwy kontynent. Utworzył się on wraz z powstaniem państw hellenistycznych i Cesarstwa Rzymskiego i stał się podstawą późniejszej Europy, jednakże obejmował zupełnie inne granice. Przy takim pojmowaniu ówczesnej Europy moglibyśmy powiedzieć, że św. Paweł nigdy jej nie opuszczał. Czy możemy wobec tego patrzeć na św. Pawła jako na Apostoła Europy (choć sam o sobie na pewno tak nie myślał)? Zdecydowanie był apostołem dla Europy Herodota. Natomiast we współczesnej Europie, stworzył wiele przyczółków chrześcijaństwa.

Myśląc o Europie współczesnymi kryteriami, spróbujmy na mapę kontynentu nałożyć sieć Pawłowych szlaków. Celowo pominę tu opis wydarzeń, sposób działania Pawła i czas pobytu w poszczególnych miastach. Wszystko to można znaleźć czytając Dzieje Apostolskie. Chcę się skupić na odnotowaniu miejsc, do których Apostoł dotarł.

Wspomniane powyżej przybycie do Filippi, miało miejsce w trakcie Drugiej Wyprawy Misyjnej. Kontynuując dalej swoje posłannictwo, Paweł skierował się do Tesalonik i Berei, a następnie wzdłuż zachodniego wybrzeża Morza Egejskiego dotarł do Aten i do Koryntu, po czym w Kenchrach (jeden z korynckich portów) odbił o brzegu kierując się do Efezu. Tak zakończył się pierwszy pobyt Pawła w Europie.

[1] Azja – tu w znaczeniu ówczesnej rzymskiej prowincji, położonej w zachodniej części dzisiejszej Turcji.
[2] Bitynia – historyczna kraina znajdująca się w Azji Mniejszej, nad Morzem Czarnym, na terenie dzisiejszej Turcji.
[3] Neapol - macedońskie miasto różne od współczesnego miasta we Włoszech.