Gdy dziadkowie rozpieszczają wnuki

Panie Marcinie,

Jesteśmy rodzicami dwóch wspaniałych dziewczynek. Obecnie mieszkamy poza krajem, we Włoszech. Często jednak przyjeżdżamy do Polski, dbając o to, by nasze córki miały jak najczęstszy kontakt z językiem, polską tradycją, a także z rodziną, zwłaszcza z dziadkami. Rodzice i dziadkowie i w naszym życiu odegrali ważną rolę, szczególnie jeśli chodzi o przekaz wartości chrześcijańskich i narodowych. Zabiegamy więc, by Kasia i Marysia miały tę samą szansę. Problem jednak polega na tym, że dziadkowie na zbyt wiele pozwalają dziewczynkom. Najtrudniej je ogarnąć po miesięcznym bądź dwumiesięcznym wakacyjnym pobycie u naszych rodziców w Polsce. Co robić w takiej sytuacji? Chcemy, by przynajmniej podczas letniego wypoczynku miały z dziadkami dłuższy kontakt, ale zmiany w zachowaniu dzieci po powrocie do domu stają się coraz bardziej niepokojące.

Barbara i Maciej, Florencja

Drodzy Państwo,

Śmiało można powiedzieć, że przypadek, który opisujecie, należy do kanonu problemów wychowawczych, z którymi zmagają się rodzice: Jak postępować w sytuacji, kiedy dziadkowie rozpuszczają dzieci? Trudność, która się pojawia, ma zawsze ten sam schemat: albo dziadkowie (otwarcie lub niejawnie) nie zgadzają się z rodzicami co do sposobu wychowania wnuków i „robią to po swojemu”, tak jak uważają za stosowne i właściwe; albo – pomimo że wiedzą, iż popełniają błąd wychowawczy – ulegają wnukom, ponieważ nie potrafią postawić jasno i konkretnie granic swym ukochanym milusińskim.

Niezależnie, z którym przypadkiem mamy do czynienia, nigdy nie wolno pozostawić nam takiej sytuacji bez reakcji – w przeciwnym razie dzieciom będzie działa się krzywda. I może właśnie od tego zacznijmy: zastanówmy się wspólnie, na czym polega ta krzywda.

Kiedy dziadkowie rozpuszczają dzieci, skutkiem jest nie tylko późniejsze złe zachowanie rozbrykanych wnuków, ale przede wszystkim utrata poczucia bezpieczeństwa przez dziecko, co niemal zawsze jest widoczne (przynajmniej dla specjalisty).

Mechanizm jest dość prosty: kiedy dorosły nie potrafi postawić konkretnej granicy i ulega złym zachowaniom lub kaprysom dziecka (na przykład w kwestii długości przesiadywania przed telewizorem czy komputerem, w kwestii zakupów i innego rodzaju zachcianek, godziny powrotu do domu, kulturalnego zachowania, grzecznych odpowiedzi itd.), jest ono na pozór zadowolone – „kręci” opiekunami w dowolny sposób, jak mu się podoba.

Jednak bilans emocjonalny takiego dziecka jest zdecydowanie ujemny. Otrzymuje ono bowiem pośrednio informację: „Twój opiekun, ten, który powinien cię bronić i strzec, jest słabszy od ciebie”. Nic dobrego dla dziecka z tego nie wynika: spada jego poczucie bezpieczeństwa. Właśnie takie dzieci często bywają u mnie w gabinecie terapeutycznym, skarżąc się na różnego rodzaju lęki.