Mazury – kraina wielkich ścieków

Ekologiczna organizacja WWF od dawna apeluje o pilne stworzenia dla całego obszaru Jezior Mazurskich programu skutecznego systemu obioru ścieków z jachtów. – Jeśli szybko nie rozwiążemy tego problemu, wkrótce Mazury mogą przypominać krainę wielkich ścieków. Z powodu zanieczyszczenia wód możemy bezpowrotnie utracić unikatowe bogactwo przyrodnicze Mazur, w tym najcenniejsze gatunki ryb jak sieja i sielawa, wymagające czystej wody o dużej przejrzystości – mówi Piotr Nieznański, kierownik Działu Ochrony Przyrody WWF Polska.

Jeziora jak morze

Sytuacja mazurskich jezior w pewnym sensie przypomina los Bałtyku, który jest morzem niemal zamkniętym, mało słonym (średnie zasolenie jego wód powierzchniowych to 7,5 promila, a wód oceanicznych 36,6 promila), płytkim i słabo dotlenionym. Źródłem słonej, bogatej w tlen wody, są jedynie cieśniny duńskie, przez które przedostaje się ona tylko w czasie większych sztormów, czyli raz na kilka lat. Także tu problemem jest tłok. Szacuje się, że dziennie na morzu tym przebywa 2 tysiące statków.

Zgodnie z wciąż obowiązującymi przepisami każdy statek, nawet pasażerski, może 12 mil od brzegu opróżnić swe zbiorniki z fekaliami i innymi ściekami wprost do morza. W skali roku trafia do niego ok. 1,6 miliarda litrów wody z łazienek, kuchni, i tej używanej np. do mycia pokładu. Nieczystości z toalet są spuszczane do morza ok. 100 milionów razy rocznie. Dodatkowo, z powodu zmian klimatu, nasze morze jest coraz cieplejsze, a wyższa temperatura powoduje obniżenie ilości tlenu w wodzie. Korzystają z tego bakterie, które szybko się rozmnażają i produkują siarkowodór. Jest on zabójczy dla fauny morskiej, niszczy ikrę.

Zdaniem naukowców zarówno morze, jak i duże jeziora odbudowują się bardzo powoli. W przypadku Bałtyku, nawet jeśli dzisiaj kraje nadbałtyckie wybudują wszystkie potrzebne oczyszczalnie ścieków, powstrzymają dopływ do morza chemikaliów i fekaliów, to trwałe rezultaty i tak będą widoczne dopiero za sto lat. Także jeziora są bardzo wrażliwe na zanieczyszczenia. Odprowadzanie przez dziesiątki lat do wody nieoczyszczonych ścieków bytowych i ścieków pochodzenia rolniczego sprawiło, że obecnie zaledwie około 10 proc. polskich jezior ma wody I klasy czystości.

Obudzić samorządowców

Zdaniem WWF kompleksowym rozwiązaniem tego problemu powinien pilnie zająć się Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej we współpracy z Ministerstwem Środowiska, które odpowiadają za zarządzanie stanem sanitarnym polskich wód. Ogromną rolę w ochronie Mazur mają też decyzje samych samorządów. Uchwały Rad Gmin stanowiące prawo miejscowe mogą narzucić na właścicieli portów obowiązek odbioru i utylizacji ścieków z jachtów. – Niestety samorządy lokalne często nie zdają sobie sprawy z narastającego zagrożenia. Znam radnych, którzy nawet nie wiedzą, nad jakimi jeziorami leżą ich gminy. Samorządy chcą czerpać zyski z turystyki, ale traktują to jak coś, o co nie trzeba się troszczyć – ubolewa dr Maciej Grójec.