Szansa i wyzwanie

Dlaczego dialog?

Od czasu II Soboru Watykańskiego słowo“dialog” wyznacza jedną z istotnych perspektyw misji ewangelizacyjnej Kościoła we współczesnym świecie. Mówi się o dialogu z kulturą, religii z nauką, o dialogu ekumenicznym. Także dialog międzyreligijny wpisuje się w tę szeroką perspektywę misji Kościoła. Najlepszym, żywym przykładem jest tu długi pontyfikat Jana Pawła II. Papieża Polaka można nazwać papieżem dialogu międzyreligijnego. Kiedy ciężko chorował, a następnie na oczach całego świata umierał, modlili się za niego nie tylko katolicy czy chrześcijanie, ale również wyznawcy innych religii.

Na jego pogrzebie byli obecni przedstawiciele największych religii świata. Zaraz po jego śmierci na całym świecie pojawiły się wypowiedzi wielu przedstawicieli religii poza chrześcijańskich, by wyrazić podziw, uznanie i wdzięczność za to, co ten Papież uczynił dla zbliżenia chrześcijaństwa z poszczególnymi religiami oraz dla budowania pokoju i sprawiedliwości na świecie. Przywołajmy tu zorganizowany z inicjatywy Jana Pawła II Światowy Dzień Modlitw o Pokój 27 października 1986 r. w Asyżu. Wzięło w nim udział 47 delegacji reprezentujących – poza chrześcijańskimi – 13 religii świata.

Jan Paweł II był pierwszym papieżem, który w Damaszku, podczas pielgrzymki śladami św. Pawła do Syrii, przekroczył próg meczetu. Z różnymi grupami muzułmanów spotkał się ponad 60 razy, podkreślając, że islam i chrześcijaństwo winny się respektować i wspólnie pracować na rzecz budowania pokoju na świecie i walki z prądami fundamentalistycznymi. Jeszcze większą otwartość i chęć dialogu wykazywał wobec Żydów. Jego stosunek do tradycji żydowskiej był wyjątkowy i jedyny.

Szczególna więź Jana Pawła II z Żydami miała podłoże zarówno teologiczne, jak i osobiste, datujące się jeszcze z okresu jego dzieciństwa w Wadowicach. Żydów określał mianem “ludu Starego Przymierza” albo nazywał “naszymi starszymi braćmi w wierze”. 13 kwietnia 1986 r., jako pierwszy papież po św. Piotrze, Jan Paweł II wszedł do synagogi i pobłogosławił znajdujących się tam Żydów, a w roku jubileuszowym (2000) udał się z pielgrzymką do Ziemi Świętej. W Jerozolimie modlił się przy Ścianie Płaczu. Odwiedził i wygłosił przemówienie w Instytucie Pamięci Yad Vashem.

Papież Polak spotykał się i promował dialog nie tylko z wyznawcami judaizmu i islamu, ale także innych religii świata. Prawie podczas każdej swojej pielgrzymki zagranicznej spotykał się z przedstawicielami dominujących w danym kraju religii. Zapytajmy: Dlaczego od czasu Soboru Watykańskiego II Kościół zajmuje się dialogiem międzyreligijnym?

Odpowiedź znajdujemy m.in. w dokumencie Papieskiej Rady ds. Dialogu Międzyreligijnego i Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów, pt. Dialog i przepowiadanie (1991), w którym czytamy, że dialog ten jest istotnym składnikiem jedynej misji ewangelizacyjnej Kościoła. Innymi słowy, misja ewangelizacyjna Kościoła nie ogranicza się jedynie do samego przepowiadania, nawracania, chrzczenia i zakładania wspólnot kościelnych. Oczywiście, tego nie należy pomijać ani zaniedbywać. Jednak, jak podkreśla nauczanie Magisterium Kościoła ostatnich lat, także dialog międzyreligijny jest autentycznym składnikiem jedynej misji ewangelizacyjnej Kościoła.

Racje i niebezpieczeństwa

Wspomniany dokument Dialog i przepowiadanie wyszczególnia cztery formy dialogu. Po pierwsze, jest to “dialog życia”, gdzie ludzie starają się żyć w duchu otwartości i dobro sąsiedztwa, dzieląc wspólne radości i zmartwienia, problemy i ludzkie przedsięwzięcia. Tę formę dialogu może i powinien prowadzić każdy chrześcijanin. Drugą formą dialogu międzyreligijnego jest “dialog dzieł”, gdzie istnieje współpraca mająca na celu integralny rozwój i całkowite wyzwolenie człowieka.