Przewodnik na czas globalizacji

Obszarem, w którym obecna encyklika, wzorem poprzednich, wznosi się na jedyny w swoim rodzaju poziom analizy, jest wgląd w ludzką kondycję. Czyni to, wystrzegając się równocześnie moralizatorstwa i osądzania, opartych na wyobrażeniu materialnej i społecznej równości. Odwoływanie się do wymiaru duchowego, wpisanego w naturę każdego człowieka, zarówno wierzącego, jak i ateisty, sprawia, że encyklika posługuje się słownictwem, które trafia do wrażliwości każdego człowieka i przekracza funkcjonalne i pragmatyczne rozwiązania świeckich krytyków społecznych zagrożeń wynikających z wolnego rynku i globalizacji.

Odwołuje się ona nie tylko do poczucia sprawiedliwości, ale przemawia do naszych najgłębszych metafizycznych tęsknot, za odnalezieniem sensu dla naszej krótkiej wędrówki przez ten świat. Chrześcijanin, w nauczaniu społecznym Jana Pawła II i Benedykta XVI – Mojżesza i Jozuego współczesnego Kościoła – nie jest osobą, której świadomość społeczna sprowadza się do niedzielnej Eucharystii, a bycie członkiem Powszechnego i Apostolskiego Kościoła do prozelityzmu w stosunku do reszty świata.

Nie ma już Nas przeciw Nim. Katolik ma być otwarty na nowoczesność i żyć w niej, ale równocześnie ma być osobą głęboko wierzącą. Bycie chrześcijaninem wymaga odwagi w szukaniu świętości w kontekście całego swojego życia („rozwój” jest nakazem dla każdej osoby), jak również w kontekście wspólnoty wiary, społeczności lokalnej i światowej.

Reasumując, wskazałbym na cechę charakterystyczną obecnego pontyfikatu, jaką jest żarliwe przekonanie Benedykta XVI o centralnym znaczeniu prawdy i rozumu. Jest to radykalne stanowisko, które wymaga odwagi. Ale i w tym przypadku niejedyne. W tym świecie nikt nie może się w łatwy sposób wymigać od szukania odpowiedzi na złożone problemy, zasłaniając się swoją wiarą.

Papież, Urząd Nauczycielski, sam Kościół – a także Najwyższy, jak zwracają się do Niego Żydzi – są wszyscy podporządkowani dyscyplinie Rozumu i Prawdy. Charyzma Benedykta XVI stawia go obok takich geniuszy jak Akwinata i Majmonides.

Tłumaczył: Jacek Prusak SJ

*****

J.H.H. Weiler jest profesorem prawa na Uniwersytecie Nowojorskim i dyrektorem Centrum Jana Monneta dla Międzynarodowego Prawa Ekonomicznego i Sprawiedliwości oraz Centrum Tikvah dla Prawa i Cywilizacji Żydowskiej; autor, wydanej po polsku „Chrześcijańskiej Europy”.