Pius XII wobec nazizmu

Książka Hochhutha rzeczywiście wywołała skandal i właśnie dlatego odniosła ogromny sukces. Dziś kolejni autorzy chcą ten sukces powtórzyć, a książki o Piusie XII, noszące tytuły w rodzaju „Papież Hitlera” czy „Grzech papieża”, budują dalej czarną legendę Ojca Świętego, który jakoby nie sprzeciwił się eksterminacji Żydów. Legendę całkowicie oderwaną od historycznej prawdy.

Eugenio Pacelli, późniejszy papież Pius XII, był w Niemczech doskonale znany. Jako sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej negocjował z Adolfem Hitlerem konkordat, starając się zabezpieczyć w ten sposób niemieckich katolików. Jeszcze jako kardynał nie szczędził słów potępienia wobec ideologii „opętanych przesądem rasy i krwi”. Prasa nazistowska drwiła z jego „miłości do Żydów” z powodu protestów wysyłanych przez niego do nazistowskiego rządu. Po wyborze kard. Pacellego na papieża 2 marca 1939 r. Joseph Goebbels, minister propagandy III Rzeszy, zanotował w swoim pamiętniku: „Południe spędzone w towarzystwie Führera. Rozważa, czy powinien zerwać konkordat z Rzymem w świetle wyboru Pacellego na papieża”.

Kilka dni po wyborze Pius XII zaprosił do swojej biblioteki niemieckich kardynałów, żeby ustalić strategię postępowania wobec hitlerowskich Niemiec. Znany z antynazizmu kard. Michael von Faulhaber zalecił ostrożność, uznając, że konfrontacja może doprowadzić do prześladowań katolików wiernych Rzymowi i schizmy katolików stawiających Führera wyżej od papieża. Pius XII zdecydował nie sprzeciwiać się otwarcie nazizmowi, by skuteczniej móc pomagać prześladowanym, także Żydom. Przykład? W wyniku obławy rzymskich Żydów w października 1943 r. w dwie doby wywieziono ich do Auschwitz tysiąc dwustu. Deportacje trwały do czerwca 1944 r. W tym czasie jednak nie mniej niż trzy tysiące Żydów znalazło schronienie w papieskiej rezydencji w Castel Gandolfo.

To tylko jedna z wielu akcji podjętych przez Watykan w celu ratowania prześladowanych. Pius XII sprzeciwiał się nazizmowi, jak tylko potrafił. Zgodziłby się zapewne z nazistowskim sędzią, który podczas procesu jednego z czołowych antynazistów powiedział: „Mamy tylko jedną wspólną rzecz z chrześcijaństwem – chcemy zawładnąć człowiekiem bez reszty!”.