Wierność przyjaźni (Przyjaźń w Biblii)

Wbrew takiej przeszłości i tylu historiom o „wrogach” w psalmach, temat przyjaźni w Biblii nabiera nowego znaczenia. Bowiem Bóg, prawdziwy Przyjaciel ludzi, nie chce trzymać się od nich z daleka. Nie opuszcza swojego ludu. Daje więc mu i nam nowy początek, powołując Abrahama, który zostaje namaszczony jako „przyjaciel Boga”. Następnie jak z przyjacielem Bóg rozmawia z Mojżeszem, rozmawia z nim twarzą w twarz. Inne znane biblijne opowieści o przyjaźni to te o Rut i Noemi, Dawidzie i Jonatanie, Maryi i Elżbiecie oraz Jezusie i jego uczniach.

Rut jest lojalna, wierna i oddana swojej teściowej Noemi, mimo że żyłoby jej się znacznie lepiej w swojej własnej ojczyźnie, Moab. Zamiast tego, Rut zobowiązuje się podążać wszędzie za Noemi, żyć tam, gdzie ona, a nawet przyjąć wiarę w jej Boga. Ten wzruszający dowód przyjaźni do teściowej ujmuje. Historia ta, to przypowieść o przetrwaniu dwóch kobiet w patriarchalnym społeczeństwie zdominowanym przez mężczyzn. Zawiązana przez nie przyjaźń jest silniejsza od wszelkich możliwych przeciwieństw losu, jakie mogły je wtedy spotkać. Ich wiara w siebie utrzymuje je przy życiu, daje pomyślność we wspólnej drodze przez głód, śmierć, osamotnienie i samotność, aż po nowe życie, w nowej, pełnej dobrobytu wspólnocie. Rut jest nie tylko prababcią króla Dawida, ale również biblijnym przykładem prawdziwej przyjaźni.

Duża część zdolności Rut do przyjaźni udzieliła się Dawidowi, który zaprzyjaźnia się z Jonatanem, synem Saula. Ci dwaj ustawicznie sobie pomagają, wierzą sobie i w siebie, ostrzegają przed niebezpieczeństwami, wreszcie zawierają przymierze i obdarzają miłością nad własne życie. Warto tutaj przypomnieć, jak ich przyjaźń się rozpoczęła, jak rosła, dojrzewała i rozkwitała, pomimo sprzeciwu ze strony Saula. Ich przymierze trwało w czasach złych i dobrych. Przymierze to odzwierciedlało przymierze Boga z jego ludem.

Księgi mądrościowe, takie jak księga Hioba, Syracha oraz Psalmy, poświęcają dużo miejsca istocie przyjaźni. W Księdze Hioba (2,11-13 i 6,14 30) trzech pocieszycieli: Elifaz, Bildad i Cofar przybywają na wieść o lamentującym w cierpieniu Hiobie, po tym jak stracił on swoje dobra, dom i rodzinę, a sam nękany był bólami. Początkowo „przyjaciele” mają dobre intencje, chcą współczuć Hiobowi i pozostają w milczeniu wstrząśnięci tym, co zobaczyli.

Cicha obecność jest często najlepszym i najbardziej kojącym lekarstwem dla dotkniętych cierpieniem. Ale oni w tym milczeniu nie wytrwali, zaczęli analizować, krytykować i osądzać Hioba, sugerując, że cierpienie, które go spotkało, musiało być karą za grzech, który popełnił. W Starym Testamencie, w Księdze Przysłów, jak i w Księdze Powtórzonego Prawa, temat grzechu i cierpienia najczęściej nawiązuje do tradycyjnej teorii o surowej karze za grzechy. Ta reguła jest kwestionowana w Księdze Hioba i Księdze Koheleta.

Jednak „przyjaciele” Hioba są zamknięci na nowe idee teologiczne, pozostając przywiązanymi do swojego ortodoksyjnego punktu widzenia. Są przy tym bardzo gadatliwi, oskarżycielscy w dokonywaniu osądu nad Hiobem. Stają po stronie Boga, twierdzą, że Bóg stał się wrogiem Hioba.

„Przyjacielem jest ten, kto przychodzi z pomocą, gdy wszyscy cię już opuścili”. Hiob oczekuje wsparcia i wierności od swoich przyjaciół, ale jej nie znajduje. Ich przyjaźń okazała się krucha. Norman Habel pisze odważnie, że w momencie, gdy wiara Hioba w Boga jest nadszarpnięta, odnalezienie prawdziwego przyjaciela jest najważniejsze. Aby okazać się godnym zaufania przyjacielem, trzeba się opowiedzieć nawet przeciwko Bogu. Ci „przyjaciele” wykręcili się od tego obowiązku, zasłaniając się swoją ortodoksyjnością.

Podczas gdy Bóg, w którego wierzą „przyjaciele”, jest mały, Bóg Hioba jest wielki, fantastyczny, cudowny, tajemniczy i pełen trwogi. Gdy Bóg przemawia do Hioba spośród huraganu, nie wyrzeka ani słowa o grzechu, cierpieniu, złu czy zemście. Słowa Boga dają tutaj wyraz Jego wszechobecności, potędze i panowaniu nad wszelkim stworzeniem. Księga Hioba, tak jak i Księgi Mądrości – mają swoje źródło w teologii Stworzenia, gdzie Bóg przemawia jak „przyjaciel”, którego to Hiob miał nadzieję znaleźć w przybyłych pocieszycielach. Później, w epilogu tej przypowieści, Hiob zostaje usprawiedliwiony przez Boga za to, że mówił o Nim prawdę, natomiast „przyjaciele” skarceni za fałszywe świadectwo wobec Niego.