Pomóżcie mi służyć

Zacznijmy od końca, czyli od początku, jako że patrząc z góry, co prawda nie dostrzega się szczegółów, ale za to widzi się szerzej. Tak patrząc, można uchwycić całokształt. Widzimy – jak na scenie – które elementy dziejącej się rzeczywistości współgrają ze sobą, a które odstają od siebie, mało: walczą przeciwko sobie. W ten sposób spróbujmy popatrzeć na pierwszą papieską homilię Karola Wojtyły, wygłoszoną na Placu św. Piotra 22 października 1978 r.

Czyż to nie syn cieśli?

Ostatnie jej słowa brzmią: „I na koniec zwracam się do wszystkich ludzi, do każdego człowieka (z jaką czcią apostoł Chrystusa musi wymawiać to słowo »człowiek«!). Módlcie się za mnie. Pomóżcie mi, ażebym mógł wam służyć. Amen”. A zatem człowiek na pierwszym miejscu. To znaczy, że chcąc opowiadać o człowieku, opowiada się zawsze więcej, niż się wie i niż jest się zdolnym ogarnąć rozumem i sercem. Dlatego papież Karol Wojtyła szukając Boga zarówno przed wyborem na biskupa Rzymu, jak i po, będzie uważnie przyglądał się ludziom i kulturze, którą tworzą. Wzorem biblijnych pisarzy będzie opowiadał o dziejach ludzi i świata jako o wspólnej historii Boga i człowieka.

Ale przecież Bóg, Bóg powinien być pierwszy i ostatni – powie ten i ów. Owszem, ale niekoniecznie, i nie przede wszystkim, zwłaszcza w chrześcijaństwie. Jeśli coś w miarę pewnego wiemy o Bogu, to jednak od człowieka o imieniu Jezus i od tych, którzy mu zaufali, to jest od Kościoła.

Jan Paweł II rozpoczął więc homilię od przytoczenia słów Piotra Apostoła skierowanych do Jezusa: „»Tyś jest Chrystus, Syn Boga żywego« (Mt 16, 16). Słowa te wypowiedział Szymon, syn Jony (...) Tak, wypowiedział je w swoim własnym języku z głębokim, przeżytym i odczuwalnym przeświadczeniem”.

Zanim jednak Piotr doszedł do tej prawdy o Jezusie z Nazaretu, jak wszyscy inni, łącznie z Maryją, musiał zmierzyć się ze swoimi dotychczasowymi życiowymi doświadczeniami, przekonaniami, w tym z dotychczasową swoją wiarą w Boga. Jednym słowem: znaleźć odpowiedź na pytania, które postawili sobie i Jezusowi mieszkańcy Nazaretu: „Skąd u Niego ta mądrość i nadziemskie moce? Czyż to nie jest syn cieśli? Czy Jego Matka nie nazywa się Maryja, a Jego bracia Jakub i Józef, i Szymon, i Juda? I czyż wszystkie Jego siostry nie żyją wśród nas? Skądże więc u Niego to wszystko się bierze?” (Mt 13, 54-56).

Jan Paweł II również podjął te pytania już w młodości, świadczy o tym jego twórczość teologiczna, dramatopisarska i poezja, i chcąc dać na to pytanie odpowiedź, przez cały czas posługi będzie uważał, aby nic, również w sferze symbolicznej, obrzędowej, treści jego słów nie przesłaniało czy zaciemniało.

Język

Przyjmując urząd biskupa Rzymu, Jan Paweł II powiedział o rzeczy niby drobnej, ale o wielkim znaczeniu, a w naszej obecnej sytuacji dziwnie aktualnej: „Ostatnim ukoronowanym był Papież Paweł VI (...). Jan Paweł I (...) nie chciał potrójnej korony, a dzisiaj nie chce jej jego następca. Nie czas, w istocie, powracać do tego obrzędu, który – może niesłusznie – uznany został za symbol doczesnej władzy papieży”. Chcąc służyć każdemu człowiekowi bez wyjątku, Jan Paweł II będzie się starał podchodzić do ludzi po ludzku i mówić do ludzi po ludzku, czyli w takim języku, jaki rozumieją. Tak się też działo, począwszy od swoistych papieskich prymicji na Placu św. Piotra, przez odwiedziny w więzieniu u swojego niedoszłego zabójcy, w audytorium ONZ, w polskim parlamencie, tak czynił przekrzykując lewackich bojówkarzy w Nikaragui czy protestujących studentów Uniwersytetu La Sapienza, ale też w Asyżu, we wspólnej modlitwie i przemówieniu do najwyższych kapłanów niemal wszystkich religii świata.

Długo by opowiadać. Pamiętając tę homilię, trudno się jednak nie dziwić późniejszym zarzutom, jak choćby o pocałunek, jakim Jan Paweł II uszanował Koran. Takie zachowanie Papieża najzwyczajniej w świecie wynikało z jego przekonań, że „władza Pana naszego, absolutna, a przecież słodka i łagodna, odpowiada całej głębi ludzkiego wnętrza, jego wzniosłym dążeniom, jego woli i sercu. Nigdy nie przemawia językiem siły, ale wyraża się w miłości bliźniego i w prawdzie”.