Spór o ciało Mojżesza

Proszę o wyjaśnienie fragmentu z Listu Judy, w którym czytamy: Gdy zaś Archanioł Michał, tocząc rozprawę z diabłem, spierał się o ciało Mojżesza, nie odważył się rzucić wyroku bluźnierczego, ale powiedział: «Pan niech cię skarci!» (Juda 9). O jakiej rozprawie wspomina autor?

Czytelnik

Autor Listu Judy nieoczekiwanie i jakby mimochodem nawiązuje do sporu, jaki wybuchł między Archaniołem Michałem a diabłem o ciało Mojżesza. Mamy nieodparte wrażenie, że autor nawiązuje do epizodu znanego adresatom, gdyż nie podaje bliższych wyjaśnień. Biblia w żadnym innym miejscu nie wspomina o takim sporze, zatem najbardziej prawdopodobnym źródłem jest żydowska tradycja ustna, ta sama, z której korzystał były faryzeusz Saul (znany nam jako św. Paweł), gdy podawał imiona egipskich kapłanów (2 Tym 3, 8). Być może w Liście Judy pobrzmiewa echo jakiejś ludowej opowieści. Niestety ani  Talmud, ani żadne znane nam apokryfy także nie zawierają wzmianki o sporze Michała z Szatanem, którego przedmiotem byłoby ciało Mojżesza.

Sam zajmę się twoją śmiercią

Według żydowskich legend zaistniał natomiast problem z duszą Mojżesza. Gdy Bóg ujrzał, że Mojżesz jest już przygotowany na śmierć, zwrócił się do Archanioła Gabriela, aby przyniósł do nieba duszę Mojżesza. Gabriel jednak powiedział, że nie jest w stanie wykonać tego polecenia. Bóg zwrócił się więc do Michała, który odmówił, twierdząc, że nie może przyczynić się do śmierci tego, kto w oczach Boga wart jest sześciuset tysięcy innych ludzi. Przyszła kolej na anioła Zagzagela. Odrzekł, że był nauczycielem Mojżesza, gdy ten wspiął się do niebios po Torę i nie może odebrać życia własnemu uczniowi! Bóg wezwał w końcu Anioła Śmierci, Samaela, który ucieszył się z powierzonej misji. Wziął miecz i stanął przed Mojżeszem. Mojżesz jednak nie chciał oddać swej duszy i zadał Samuelowi cios swoją laską, na której wyryte było Imię Pana, skutkiem czego oślepił go. Wtedy usłyszał głos samego Boga, że już nadeszła jego pora, ale poprosił: Nie oddawaj mnie Aniołowi Śmierci, Panie! Głos z nieba odpowiedział: Nie lękaj się, Mojżeszu, ja sam zajmę się twoją śmiercią. A potem przemówił wprost do duszy Mojżesza: Moja córko, zamieszkiwałaś ciało Mojżesza przez sto dwadzieścia lat, a teraz proszę cię, żebyś zeń wyszła. Wypowiedziawszy te słowa, Bóg ucałował Mojżesza i wraz z pocałunkiem zabrał jego duszę.

Tyle pozabiblijna żydowska legenda, która oczywiście stanowi owoc ludzkiej fantazji. Postać Samaela w żydowskiej tradycji łączona jest z Szatanem, ale żadnego śladu sporu o ciało Mojżesza tu nie widzimy.

Nikt nie wie, gdzie jest grób

Fragment z Listu Judy doczekał się kilku interpretacji. Poniżej omówię trzy najbardziej popularne.

1. Kończąca Pięcioksiąg Księga Powtórzonego Prawa zawiera następującą informację: I umarł tam Mojżesz, sługa Pana, w ziemi moabskiej, zgodnie ze słowem Pana. I pogrzebał go w dolinie, w ziemi moabskiej naprzeciw Bet-Peor; a nikt nie zna po dziś dzień jego grobu(Pwt 34, 5-6 BW). Żydowskie midrasze mówią, że to sam Bóg pogrzebał Mojżesza. A skoro pogrzebał go Bóg, nikt z ludzi nie wie, gdzie ów grób się znajduje. Według interpretacji często przytaczanej w kręgach protestanckich fragment z Listu Judy mówi o tym, że Szatan chciał ujawnić Żydom miejsce pochowania ciała Mojżesza, a Archanioł Michał sprzeciwiał się temu, aby nie doszło do bałwochwalczego kultu Mojżesza. Gdyby Żydzi odnaleźli miejsce jego spoczynku, mogliby zacząć je czcić, a ciało Mojżesza zostałoby pewnie zmumifikowane lub posłużyłoby do wykonania relikwii.

Mojżesz wzięty do nieba?

2.Według drugiej interpretacji Szatan rościł sobie prawa do ciała Mojżesza po jego śmierci, sprzeciwiając się wniebowzięciu Mojżesza.