Wolna Strefa wyrusza w Polskę

Najpierw w Kielcach, a teraz na prowincji Kluby Wolna Strefa – autorski pomysł Stowarzyszenia i Fundacji „Nadzieja Rodzinie”, z ciekawą ofertą profilaktyczno-edukacyjną, skierowaną do dzieci i młodzieży ze środowisk trudnych czy wręcz zagrożonych współczesnymi patologiami, z narkomanią na czele – świetnie sprawdzają się w praktyce.

Pomysł rodem z Kielc

W stolicy woj. świętokrzyskiego działa już 6 klubów, których organem prowadzącym jest Stowarzyszenie i Fundacja „Nadzieja Rodzinie”, obecne na mapie miasta od 2005 r. Koncentruje się ono przede wszystkim na działaniach profilaktycznych skierowanych do młodzieży i całych rodzin. Nazwa: Wolna Strefa nawiązuje do wolności od narkotyków, alkoholu, nikotyny, przemocy. W Kielcach funkcjonują także kluby dla młodszych odbiorców – Młoda Strefa. Młodzież aktywnie spędza tam czas pod okiem wykwalifikowanej kadry, a swoje pasje realizuje w różnych sekcjach. Stowarzyszenie jest także autorem i realizatorem Regionalnego Projektu Systemu Diagnozy i Profilaktyki Zachowań Problemowych Dzieci i Młodzieży. W ramach projektu prowadzi m.in. Poradnię Leczenia Uzależnień, Poradnię Terapii Uzależnień od Substancji Psychoaktywnych, Poradnię Zdrowia Psychicznego, Punkt Konsultacyjno-Diagnostyczny HIV/AIDS, Ośrodek Rehabilitacyjny w Pałęgach dla Osób Uzależnionych od Środków Psychoaktywnych. Szefem stowarzyszenia jest ks. dr Andrzej Drapała.

Jak to robią w Chmielniku, czyli klub zamiast pustostanu

Na eksperyment z klubami zdecydowała się – poza Kielcami – gmina Chmielnik w Świętokrzyskiem. Burmistrz Jarosław Zatorski uważa, że każda złotówka zainwestowana w powstanie klubów jest na wagę złota. – Główny powód przystępowania do projektu to zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży oraz postawienie na profilaktykę – wyjaśnia. Jest i mnóstwo innych plusów: integracja ludzi starszych i młodszych wokół placówek, w miejscach, gdzie w zasadzie nie było żadnych ofert dla mieszkańców, zagospodarowanie nieużytecznych obiektów, nowe miejsca pracy, realizowane warsztaty, szkolenia.

W klubie w Przededworzu już w okresie wakacyjnym, czyli zaraz po otwarciu, przewijało się codziennie kilkadziesiąt dzieciaków korzystających z zaadaptowanego budynku po planowanej kiedyś w tym miejscu świetlicy. – Klub stał się centrum wsi – uważa burmistrz. – Oto sala komputerowa, gdzie niedawno zakończyły się szkolenia z zakresu technik negocjacji, komunikacji personalnej. Korzystały z nich głównie osoby długotrwale bezrobotne (jedna z nich – Paulina Poniewierka uważa, że nowe umiejętności znacznie ułatwią jej rozmowy kwalifikacyjne). Beata Przeździecka, radna gminy, także stawia na udane negocjacje. Klub jest przeznaczony dla 80-100 osób, w siłowni jest atlas, rowerek, ławeczka. Budynek otacza nowy plac zabaw, wkrótce będzie boisko. Sukces Przededworza zainspirował radnych w innej miejscowości na terenie gminy – w Sędziejowicach, gdzie z powodu braku uczniów zamknięto szkołę. Obiekt był w stosunkowo dobrym stanie, nie wymagał wielkich nakładów. Sporo chętnych korzystało z zajęć już w wakacje, nie zabrakło turniejów, zawodów, wyjazdu nad morze. Miarą sukcesu może być to, że w klubie dobrze czują się goście spoza gminy.

Magdalena Wójcik, kierownik kolejnego klubu – w Celinach wylicza działające sekcje: kulinarną, muzyczną, modelarską, plastyczną, biblioteczną, języka angielskiego. – Rozpoczęliśmy także współpracę z kielecką Caritas i z Bankiem Żywności, aby rozdzielać pomoc żywnościową dla najuboższych, raz w tygodniu udzielamy również bezpłatnych porad prawnych – dodaje. Są festyny, regularne wyjazdy na basen i wycieczki oraz warsztaty profilaktyczne. Z zajęć aerobiku korzystają także seniorki z okolicy. W obiekcie zorganizowano nawet kaplicę, gdzie można przyklęknąć na osobistą modlitwę i gdzie odprawiane są nabożeństwa majowe czy różańcowe. Kierowniczka podkreśla znamienny fakt – zainteresowanie ze strony rodziców. – Dopytują o program, interesują się zachowaniem swoich dzieci – mówi. Klub powstał w zaniedbanym budynku po zamkniętej szkole. Odnowiono wnętrze i elewację oraz otoczenie, w tym zabytkowe studnie – i miejsce tętni życiem.

Szyszczyce zorganizowały swój klub w starym dworku, który opustoszał po zamknięciu filii podstawówki z Chmielnika. W dawnych klasach gwizdał jesienny wiatr i buszowały myszy – aż gmina ze stowarzyszeniem wyremontowały obiekt. Zajęcia ruszyły na początku roku szkolnego codziennie dla 30-50 dzieciaków, które nawet w największy mróz czy roztopy docierają na pagórek za wsią, gdzie wśród starego drzewostanu przycupnął dworek. Lubią przesiadywać przy ciepłych kaflowych piecach, lubią w ramach sekcji kulinarnej upitrasić placki ziemniaczane lub przygotować deser, oczywiście, pod okiem instruktora. Ponadto w klubie działają sekcje: taneczna, plastyczna, muzyczna, sportowa, języka angielskiego, florystyczna i kółko pod nazwą „Rusz głową”.

30 stycznia 2011 r. za działalność na rzecz młodzieży gmina Chmielnik uhonorowała twórcę klubów – ks. Andrzeja Drapałę tytułem Chmielniczanina Roku. Wkrótce powstanie kolejny klub w gminie Chmielnik – w Grabowcu.

Za przykładem Chmielnika poszły inne gminy w Świętokrzyskiem: Pińczów, Mniów, Miedziana Góra, Pierzchnica – łącznie w województwie działa już 14 klubów Wolnej Strefy.

 Ponad 10 lat w profilaktyce

Inicjatorzy Stowarzyszenia „Nadzieja Rodzinie” rozpoczęli w 2000 r. swoją działalność w strukturach kieleckiej Caritas, otaczając opieką osoby eksperymentujące ze środkami psychoaktywnymi. Powstał punkt konsultacyjny, a w 2002 r. – Rodzinna Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień, która postawiła na zajęcia warsztatowe.

Młoda kadra – absolwenci pedagogiki – gwarantowała dobry kontakt z młodzieżą szkolną, a systematyczne szkolenia i monitoring warsztatów podnosiły jakość prowadzonych działań. Stowarzyszenie szukało akceptacji i poparcia władz samorządowych i oświatowych dla tej nowatorskiej metody pracy, która opierała się także na stałym kontakcie z pedagogami i dyrekcjami szkół. I tak przez 7 lat zrealizowano ok. 7,5 tys. warsztatów, w których wzięło udział prawie 150 tys. uczniów z całego województwa. Z czasem wyniki pracy z młodzieżą zainspirowały do tworzenia kolejnych autorskich programów z dziedziny uzależnień, przemocy, kształtowania umiejętności społecznych, redukowania stresu, kryzysów wieku dorastania, przynależności do sekt i destrukcyjnych subkultur młodzieżowych.

Praca z młodzieżą zainspirowała również do przygotowania kolejnych projektów. I tak od 2006 r. powstawały punkty konsultacyjne na terenie szkół, w których pracują profilaktycy mający kontakt z młodzieżą na warsztatach. Zaobserwowano zarazem dotkliwy brak placówek zagospodarowujących czas wolny młodzieży – to był kolejny ważny sygnał do rozszerzania działań. Stąd już był tylko krok do uruchomienia klubów dziecięco-młodzieżowych i młodzieżowych Młoda Strefa i Wolna Strefa. Dla młodzieży, która w okresie dojrzewania i dorastania doświadcza różnego rodzaju trudności i kryzysów, została przygotowana oferta Zakładu Profilaktyki Terapii Uzależnień NZOZ „Nadzieja Rodzinie”, gdzie m.in. w ramach Poradni Zdrowia Psychicznego specjaliści pracują z dziećmi i ich rodzicami.

A gdy w 2007 r. jeden z klubów i Oddział Dzienny dla Osób Uzależnionych od Środków Psychoaktywnych otwierał prof. Zbigniew Religa, zaprosił wtedy twórców pomysłu do Sejmu, gdzie podczas ogólnopolskiej konferencji odbyła się prezentacja kieleckiego projektu. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej oceniło go wtedy jako wzorcowy przykład systemowych rozwiązań na rzecz dzieci, młodzieży i ich rodzin, a szczególnie metodę pracy z młodzieżą w okresie nastoletnim.

Stowarzyszenie wraz z Fundacją „Nadzieja Rodzinie” realizuje projekty zatrudnienia osób niepełnosprawnych w ramach projektu „Ekopraca”, zbierając surowce wtórne od mieszkańców Kielc. Obecnie programem objętych jest 22 tys. mieszkań, co daje zatrudnienie ponad 50 osobom po kryzysach psychicznych i z upośledzeniem umysłowym.

Najnowszą bodaj innowację stanowi pilotażowy projekt przeciw wykluczeniu społecznemu, przygotowywany do realizacji wspólnie przez Stowarzyszenie „Nadzieja Rodzinie”, Uniwersytet im. J. Kochanowskiego w Kielcach, Papieski Uniwersytet Salezjański w Rzymie i Urząd Gminy w Chmielniku. – Chodzi o tzw. złamanie kodu genetycznego powielanej dysfunkcji społecznej – wyjaśnia ks. Drapała. Projekt jest obecnie weryfikowany przez panel ekspertów w Świętokrzyskim Biurze Rozwoju Regionalnego. Ks. Drapała ma nadzieję, że projekt wkrótce będzie pilotażowo wdrażany. Gdzie? Oczywiście, w przyjaznej takim eksperymentom gminie Chmielnik.