Wampiryzm wśród młodzieży niegroźna fascynacja czy realne zagrożenie?

Według słownikowych interpretacji wampiryzm jest odmianą pasożytnictwa, polegającą na odżywianiu się krwią wyssaną z cudzego organizmu. Swoją nazwę bierze od mitu wampira. Pojawia się zatem pytanie: Czym lub kim jest wampir?

Klasyczna definicja wampira utożsamia go z duchem zmarłej osoby lub jej trupem, ożywionym przez własnego ducha bądź demona, który powraca, by zakłócać spokój żywym, pozbawiając ich krwi czy ważnego dla życia organu, celem zwiększenia własnej witalności.

Zgodnie z ludową tradycją wampir to często osoba przedwcześnie zmarła (gwałtowna śmierć) lub której pozaziemskie życie nie jest szczęśliwe. Krew, uważana za źródło, siedzibę i nośnik życia, nabiera sakralnej wartości, przedłużającej egzystencję. Z tego powodu sądzono, że wampiry trudzą się, aby ją zdobyć.
Mit wampira wiąże się także z obawą przed zmarłymi i ich powrotem, przekonaniem, według którego zmarli mają wieść własne życie w grobach, budowanych jako rodzaj mieszkania.

Folklorystyka przedstawia bardzo ciekawy obraz wampira. Pierwszą cechą, która rzuca się w oczy, to fakt, że jest on biedny. Nie ubiera się elegancko, a najczęstszymi jego kolorami są biel i czerwień. Nie posiada bladej skóry i nie odżywia się wyłącznie krwią, wbijając zęby w ofiary, lecz spożywa pokarmy, których potrzebuje zwykły człowiek, aby przeżyć. Wygląd tej istoty zależy od urody, jaką miała za życia (ludowa tradycja mówi o czerwonej twarzy).
Wampiryzm odkrywa pierwotną skłonność umysłu do projekcji lęku odczuwanego w obecności zmarłych. Zakłada możliwość powrotu z grobowych czeluści żywych ludzi przy zachowaniu szczątkowych cech człowieczeństwa.

Wampir powstaje z grobu, pragnąc silnych doznań, jakby jego apetyt na życie miał uzupełnić na nowo wzbudzoną, wybrakowaną strukturę bytu. Smak krwi ma stanowić antidotum na nieśmiertelność, potęgować witalne siły, czerpane w pasożytniczy sposób z licznych ofiar.

Podejrzenie o wampiryzm wywoływało w prostym ludzie rodzaj zbiorowej histerii, której towarzyszyło przekonanie o nadludzkiej witalności wampira, zdolnego szkodzić żyjącym nawet po umieszczeniu jego zwłok w grobie. Dlatego ciało zmarłego rytualnie unieszkodliwiano przez kremację (spalanie), odcięcie głowy, związanie korpusu lub przebicie serca osinowym kołkiem.

Dziś można zaobserwować prawdziwy renesans wampiryzmu w kulturze, której emblematem stała się kinematografia i literatura. Dzisiejszy wampir to istota o podwójnej naturze: z jednej strony piękna, wrażliwa, niemal liryczna, dramatycznie rozdarta między przeznaczeniem piekielnego łowcy a wewnętrznym pragnieniem bycia dobrym; z drugiej - ucieleśnienie zła, buntu przeciw kulturowym wartościom.

Wampir stał się niezwykle poręcznym tematem, postacią literatury i kina - dwóch dziedzin, których szczególnym odbiorcą jest młodzież. Wampiry wywędrowały z filmów grozy dla dorosłych, stając się bohaterami opowieści o dojrzewaniu, idolami nastolatków. Wampir to istota wyalienowana i osobliwa, budząca tęsknotę za pięknym samozniszczeniem. Wampiryczna miłość dotyka granicy szaleństwa, okrucieństwa. Mimo potworności roztacza wokół siebie aurę tajemniczości, kuszenia, powabu.

Zestawienie brzydoty i piękna ma oswajać seksualność, pełną zarówno nieestetycznych detali, jak i przyjemnego uniesienia.
Wampir jest figurą, symbolem, znakiem. Jako figura grozy staje się - według założeń psychoanalizy - uosobieniem podświadomych lęków, związanych z seksualnością i symboliką krwi. Stanowi spoiwo łączące sprzeczne stany ducha: niewinność i żądzę. Jego bezbronne, choć świadome ofiary, okazują nie tylko strach, ale też poświęcenie. Ich obawy są konfrontowane z ciekawością, dreszczykiem emocji, brakiem zahamowań. Ofiary wampirów noszą w sobie pewną gotowość do namiętności, podszytą uległością.

Obecne fascynacje wampiryzmem dotyczą młodych ludzi. Mają one wiele źródeł i towarzyszy im bogactwo przejawów: od stron internetowych wampirologów i fanów po witryny o krwiożerczych nietoperzach czy wręcz rekwizytach śmierci. Liczne są również organizacje związane z fenomenem Drakuli. Wystarczy wymienić najważniejsze, do których zalicza się: Stowarzyszenie Brama Stokera (Dublin), Stowarzyszenie Hrabiego Drakuli (Los Angeles), Zachodnie Stowarzyszenie Lucy i Nie-Umarłych (stan Tennessee, USA). Grupy te odwołujące się do historycznych powiązań z wampiryzmem, posługują się wyssaną z palca pseudomitologią, nie mając pojęcia, czym jest to zjawisko.

Dla młodego człowieka zaangażowanie w wampiryzm stanowi poważne zagrożenie, prowadząc do moralnego relatywizmu, czyli przekraczania granicy między dobrem a złem, wewnętrznego rozbicia (zaburzenie relacji z samym sobą), zniszczenia więzi społecznych (poważne zachwianie międzyludzkich odniesień).
Idea wampiryzmu wyraża typowe dla dzisiejszych czasów lęki, oparte na "kulturowym pesymizmie", czyli ucieczce człowieka przed problemami, trudnościami, kryzysami, w królestwo otchłani i ciemności, gdzie zło jest zrytualizowane.

Wampir, który żyje po śmierci, jest wyzwaniem dla ustanowionych norm. Współczesne społeczeństwo zachodnie zawsze ceniło zdolność do przekraczania pewnych tabuicznych zasad, zrywania z tym, co zakazane. Granica między życiem a śmiercią stanowi przecież tabu, barierę, którą wampir ignoruje, ponieważ odchodzi i powraca. Może właśnie to sprawia, że tak trudno mu się oprzeć.