Kanapkowe pokolenie to my

Pokolenie kanapkowe – tak nazywają je media. W języku angielskim, skąd wzięło swoją nazwę, brzmi bardziej interesująco: „sandwich generation”. Pokolenie osób, które zajmuje się starszymi rodzicami, wymagającymi opieki z racji wieku lub choroby, a najczęściej i z jednego, i z drugiego powodu. A przy tym często opiekujące się jeszcze dorastającymi dziećmi lub małymi wnukami. Prócz wysiłku fizycznego nierzadko jest to również wysiłek finansowy, bo chorzy rodzice nie mogą sami pokryć kosztów leków czy opłat za mieszkanie, a dzieci wymagają wsparcia finansowego, zdobywając wykształcenie czy rozpoczynając dorosłe życie. Pięćdziesięciolatek obu płci wciśnięty jest jak farsz w kanapce w opiekę nad starszymi i najmłodszymi członkami rodziny, stąd nazwa tego pokolenia – pokolenie kanapkowe.

Winna demografia

Temu stanowi rzeczy, oczywiście, winna jest demografia. O ile na początku XX wieku niewiele kobiet dożywało menopauzy, a ich umieralność w połogu stanowiła znaczący procent wszystkich zgonów, o tyle obecnie kobiety żyją dłużej niż mężczyźni i dożywając średnio 80 lat, przez wiele lat mogą znajdować się pod opieką swoich starzejących się dzieci. Ale sędziwi mężczyźni to także coraz częstsze zjawisko.

Proces starzenia się ludności zauważalny jest we wszystkich krajach rozwiniętych. Opieka zdrowotna i wyeliminowanie wielu chorób, które dziesiątkowały wcześniejsze populacje, doprowadziły do sytuacji, że coraz więcej ludzi dożywa wieku starszego i sędziwego. Kolejnym zjawiskiem przyczyniającym się do starzenia się społeczeństwa jest zmniejszająca się płodność kobiet, co skutkuje coraz mniejszą liczbą dzieci, a tym samym większą liczbą ludzi starszych pozostających pod opieką coraz mniejszej liczby osób dorosłych.

Starość w statystykach

Według Światowej Organizacji Zdrowia, pierwszy etap starości – nazywanej wiekiem podeszłym lub wczesną starością, rozpoczyna się po ukończeniu 60 lat, drugi etap – nazywany wiekiem starszym lub późną starością, rozpoczyna ukończenie 75. roku życia, granicę trzeciego etapu – nazywanego wiekiem sędziwym lub długowiecznością, wyznacza ukończenie 90. roku życia.

Starzejące się społeczeństwo to wzrost odsetka ludności w podeszłym wieku (60 lat i więcej) i osób z późną starością (75 lat i więcej) w ogólnej liczbie ludności. Zjawisko starzenia się zauważalne jest nie tylko na Starym Kontynencie, ale także na całym świecie. Według danych ONZ dotyczących zmian liczby ludności świata i zjawiska starzenia się społeczeństw, do 2050 r. światowa populacja wzrośnie o 2,5 mld (obecnie 6,7 mld), w tym ludność powyżej

60. roku życia przekroczy 2 mld (obecnie 688 mln). Najwięcej osób starszych będzie zamieszkiwało Azję (54 proc.), drugie miejsce zajmie Europa (22 proc.). Po raz pierwszy w historii populacja osób starszych będzie większa niż dziecięca

(do 14 lat). Warto również przytoczyć światowe dane dotyczące stulatków. W 2006 r. było ich 287 tys., w 2050 r. będzie ich już 3,7 mln.

Wśród osób starszych dominują kobiety, ich przeciętna długość życia wynosi obecnie w Polsce ponad 80 lat, mężczyźni dożywają średnio 71,5 lat. Wskaźniki dla rozwiniętych krajów europejskich są łaskawsze dla mężczyzn i wynoszą 80 lat, jednak i tam kobiety żyją dłużej – średnio 84 lata (dane GUS z 2009 r.). Jak szybkie są zmiany w wydłużaniu się ludzkiego życia, świadczą dane z początku lat 90. XX wieku.

Kobiety żyły wówczas w Polsce krócej o prawie 5 lat, a mężczyźni – o ponad 5 lat. Dane te mają również przełożenie w statystykach małżeńskich. Obecnie w przypadku związków małżeńskich 80 proc. starszych panów ma żony, natomiast mężów – tylko 48 proc. kobiet.

Konsekwencje społeczne

Starzejące się społeczeństwo wymaga zapewnienia opieki w związku z chorobami i niepełnosprawnością. Zdrowa osoba starsza to nie tylko rozwiązanie wielu problemów rodziny opiekującej się starszymi rodzicami, ale też pozytywne rozwiązania w skali makro, czyli zdrowia publicznego. Problematyka ta stoi u podstaw programu UE „Europejskie partnerstwo na rzecz innowacji sprzyjającej aktywnemu starzeniu się w dobrym zdrowiu”. Europa zbiera doświadczenia w zakresie: skutecznej opieki zdrowotnej nad osobami starszymi, lepszej jakości życia osób starszych, prewencji, wczesnej diagnostyki i leczenia seniorów oraz technologii wspomagających dla osób starszych (chodzi tu o wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych w sytuacji upadku osoby starszej i o urządzenia zapobiegające upadkom). Czas po temu najwyższy, jak wykazują badania europejskie, między 2010 a 2030 r. liczba Europejczyków w wieku powyżej 65 lat zwiększy się o prawie 40 proc.