Praktykujący (nie)wierzący

Kerygmat św. Piotra

Pierwszą tego typu wypowiedź znajdujemy w Dziejach Apostolskich, kiedy Piotr po zesłaniu Ducha Świętego zwraca się do Żydów słowami: „Mężowie izraelscy, słuchajcie tego, co mówię: Jezusa Nazarejczyka, Męża, którego posłannictwo Bóg potwierdził wam niezwykłymi czynami, cudami i znakami, jakich Bóg przez Niego dokonał wśród was, o czym sami wiecie, tego Męża, który z woli postanowienia i przewidzenia Bożego został wydany, przybiliście rękami bezbożnych do krzyża i zabiliście. Lecz Bóg wskrzesił Go, zerwawszy więzy śmierci, gdyż niemożliwe było, aby ona panowała nad Nim... Tego właśnie Jezusa wskrzesił Bóg, a my wszyscy jesteśmy tego świadkami. Wyniesiony na prawicę Boga, otrzymał od Ojca obietnicę Ducha Świętego i zesłał Go... Niech więc cały dom Izraela wie z niewzruszoną pewnością, że tego Jezusa, którego wyście ukrzyżowali, uczynił Bóg i Panem, i Mesjaszem” (2,22–24; 32–33; 36).

Już na podstawie tego krótkiego tekstu widać podstawową treść kerygmatu pierwszego papieża. Otóż Piotr, który przez trzy lata chodził z Jezusem, teraz daje świadectwo wiary w to, iż jego Mistrz został posłany przez Boga, aby zbawić swój lud. Stwierdza przy tym, że Jego misja była potwierdzana licznymi nadprzyrodzonymi znakami (których Piotr był świadkiem) jeszcze za życia Jezusa. Po męce i śmierci na krzyżu Bóg wskrzesił swego Syna i wyniósł na swoją prawicę, skąd wylał Ducha Świętego na lud. Wszystko to jest dla Piotra znakiem, że Bóg właśnie Jezusa uczynił Panem i Zbawicielem, stąd prosi wszystkich słuchaczy o uznanie tego faktu.

Piotr zwraca się w pierwszym rzędzie do Żydów, bo oni czekali na Mesjasza i byli pierwszymi dziedzicami Bożej obietnicy zwartej w Starym Testamencie. Bez przeszkód można więc było skorzystać z całego kulturowego dziedzictwa judaizmu, aby dodać do niego jeden nowy, ale jakże istotny element: Mesjasz już przyszedł i oddał życie za swój lud, wykupując go spod władzy grzechu.

Słuchacze orędzia Piotra byli bardzo poruszeni jego mową: „Gdy to usłyszeli, przejęli się do głębi serca: «Cóż mamy czynić, bracia?» – zapytali Piotra i pozostałych Apostołów” (2,37). Widać zatem kolejną cechę kerygmatu, który zwykle budzi żywą reakcję i spontaniczne pragnienie udzielenia osobistej odpowiedzi na usłyszane orędzie.

Na takie słowa można oczywiście odpowiedzieć negatywnie, ale nie sposób pozostać wobec nich obojętnym. Pytanie Żydów: „Cóż mamy czynić?” świadczyło o ich pozytywnej reakcji. Piotr udzielił im następującej odpowiedzi: „Nawróćcie się i niech każdy z was ochrzci się w imię Jezusa Chrystusa na odpuszczenie grzechów waszych, a weźmiecie w darze Ducha Świętego. Bo dla was jest obietnica i dla dzieci waszych, i dla wszystkich, którzy są daleko, a których powoła Pan Bóg nasz” (2,37–39). W świetle tych słów wejście na drogę chrześcijaństwa rozpoczyna się od nawrócenia i chrztu (w tej właśnie kolejności), które w swej istocie oznaczają osobiste przyjęcie ofiary, jaką Jezus złożył za moje grzechy, chcąc mnie zbawić. Dochodzi do tego akt przyjęcia Ducha Świętego, który odtąd ma mnie prowadzić przez życie, aby było one zgodne z Bożą wolą.

Dzieje Apostolskie ukazują sukces ewangelizacyjny Piotra: „Ci więc, którzy przyjęli Jego naukę, zostali ochrzczeni. I przyłączyło się owego dnia około trzech tysięcy dusz” (2,41). Warto jednak zwrócić uwagę na to, że zostali ochrzczeni tylko ci, którzy najpierw przyjęli naukę Chrystusa, a więc dali jej wiarę.

Kerygmat św. Pawła i innych

Piotr nie był jedyną osobą w historii Kościoła, która głosiła kerygmat. Po nim ruszył św. Paweł. Ten, który wcale nie znał Jezusa za Jego ziemskiego życia, po spotkaniu ze zmartwychwstałym Jezusem pod Damaszkiem stał się Jego gorliwym świadkiem. W dodatku swoje apostolskie powołanie odczytał jako posłanie przede wszystkim do pogan. Jego zasługą było, że Kościół pierwotny, w początkowej fazie istnienia złożony wyłącznie z Żydów, pozwolił na to, by nawróceni z pogaństwa chrześcijanie nie musieli najpierw wdrażać się we wszystkie obyczaje żydowskie, ale swoją religijność oparli jedynie na żywej relacji z Jezusem. Kerygmat Pawła można streścić jednym zdaniem z Pierwszego Listu do Koryntian: „Chrystus umarł – zgodnie z Pismem – za nasze grzechy, został pogrzebany, zmartwychwstał trzeciego dnia zgodnie z Pismem, i ukazał się Kefasowi, a potem Dwunastu” (15,3b–5). Skoro Jezus przez swoją śmierć wykupił nas spod władzy grzechu, nie musimy już zasługiwać na zbawienie przez realizację Prawa Mojżeszowego, ale wystarczy przyjęcie ofiary Chrystusa za nasze grzechy, co wiąże się z uznaniem Jego jurysdykcji nad całym naszym życiem: „Jeżeli więc ustami swoimi wyznasz, że JEZUS JEST PANEM, i w sercu swoim uwierzysz, że Bóg Go wskrzesił z martwych – osiągniesz zbawienie. Bo sercem przyjęta wiara prowadzi do usprawiedliwienia, a wyznawanie jej ustami – do zbawienia” (Rz 10,9). Taki akt wiary wiąże się oczywiście z przemianą życia, ale jest ona konsekwencją uznania Jezusa za Pana i Zbawiciela, a nie stanowi tylko wyniku naszego ludzkiego wysiłku podejmowanego, aby zasłużyć na bliskość z Bogiem.

Potem każda epoka przynosiła nowych świadków Jezusa, którzy swoją działalność ewangelizacyjną rozpoczynali od głoszenia kerygmatu. W Polsce po II Soborze Watykańskim tego typu ewangelizacja dokonywała się najpierw dzięki Ruchowi Światło-Życie, a następnie dzięki Odnowie w Duchu Świętym, Neokatechumenatowi i innym ruchom odnowy Kościoła, a ostatnio przez dynamicznie rozwijające się Szkoły Nowej Ewangelizacji. Jest to odpowiedź na problem współczesnych chrześcijan, którzy chrzest najczęściej przyjmowali jako niemowlęta, toteż nic nie można było jeszcze powiedzieć o ich wierze.

Deficyt żywej wiary

Zwyczaj chrztu niemowląt, funkcjonujący w Kościele od jego początków, a z czasem, na Soborze Trydenckim utrwalony i obwarowany nawet groźbą anatemy dla osób, które go negują, dobrze sprawdzał się w przypadku rodziny, która gwarantowała pogłębione chrześcijańskie wychowanie (jak było w czasach pierwotnego Kościoła), albo w sytuacji silnego katolicyzmu kulturowego, który sprawiał, że człowiek przesiąkał prawdami ewangelicznymi za pośrednictwem kultury. W obu przypadkach zakładano, że wiara zostanie przekazana dziecku w chrześcijańskiej rodzinie. Do niedawna ta jej funkcja była dobrze realizowana.

Trudności w przekazywaniu wiary w rodzinie spowodowane wspomnianymi wcześniej zjawiskami narastają, jeśli samym rodzicom brakuje doświadczenia wiary – wtedy przez różne zabiegi wychowawcze mogą najwyżej przekazać poczucie powinności co do pewnych praktyk religijnych, ale nie żywą wiarę, która domaga się wolnej odpowiedzi każdego człowieka na propozycję zbawienia, jaką daje Jezus. Oczywiście nie jest źle, jeśli dziecko wychowywane jest do praktyk religijnych, ale jeśli zabraknie mu pogłębienia, a przede wszystkim osobistego ustosunkowania się do Jezusowej oferty zbawienia, może z czasem – najczęściej w wieku kilkunastu lat – porzucić praktyki religijne, jak wiele innych „nieżyciowych” rodzicielskich zaleceń.

Przejawem tego deficytu jest coraz bardziej dziś widoczny problem z sakramentem bierzmowania – dla wielu młodych ludzi zamiast być momentem autentycznej inicjacji w dojrzałe chrześcijaństwo staje się oficjalnym pożegnaniem z Kościołem. Wprawdzie młodzi potrafią jeszcze na jakiś czas zmobilizować się, aby „upolować” odpowiednią liczbę wpisów w indeksie potwierdzającym udział w mszach i nakazanych nabożeństwach, ale tuż po sakramentalnym namaszczeniu przez biskupa na wiele lat porzucają jakiekolwiek praktyki, bo nikt nie wprowadził ich w misterium żywej wiary. Przestają one być potrzebne, skoro został uzyskany kolejny papier, który może okazać się przydatny w przypadku pragnienia zawarcia np. ślubu kościelnego... To jeszcze jeden przykład, jak chrześcijaństwo kulturowe bez pogłębienia stopniowo przeradza się w czysty formalizm, który w efekcie drastycznie zaprzecza istocie i sensowi jakichkolwiek znaków sakramentalnych i liturgicznych.

W tych warunkach tylko ponowne głoszenie kerygmatu może być jedyną sensowną odpowiedzią na proces, w którym praktykujący-niewierzący powoli dryfują w kierunku zerwania jakiejkolwiek widzialnej więzi z Kościołem. Być może właśnie temu ma służyć ogłoszony przez Benedykta XVI Rok Wiary, który rozpoczyna się 11 października 2012 roku.

„Głos Ojca Pio” [77/5/2012] www.glosojcapio.pl