Muzyka Czesława Niemena

Artysta nieznany

Niemen podkreślał, że wychował się w kręgu muzyki kościelnej. Od 9. roku życia śpiewał w chórze parafialnym w Starych Wasiliszkach. Wyniesione z domu wartości katolickie i śpiew w chórze sprawiły, że lubił koncertować w świątyniach. To miejsca sprzyjające głębokiej zadumie i refleksji, wykonawczo o doskonałej akustyce. Spośród wielu świątyń katolickich wymienić należy kościół św. Stanisława Kostki na warszawskim Żoliborzu. 17 października 1999 r., po wieczornej Mszy św. w 15. rocznicę męczeńskiej śmierci sługi Bożego ks. Jerzego Popiełuszki, w koncercie „Z nich zaś największa jest miłość” według scenariusza i w reżyserii Marii Szymańskiej wystąpił Czesław Niemen. Z akompaniamentem dwóch młodych muzyków grających na skrzypcach zaśpiewał „Ojcze nasz” i „Hymn do miłości według św. Pawła” oraz fragmenty „Psalmu 42” i „Księgi Apokalipsy”. Koncert był filmowany, a nagłaśniany i nagrywany przez Niemena. W dniach 19-23 maja 1999 r. w Niepokalanowie odbył się XIV Międzynarodowy Festiwal Filmów Katolickich i Multimediów. Do konkursu zgłoszony był 50-minutowy spektakl telewizyjny „Zdania i uwagi” z udziałem Niemena, w reżyserii Grzegorza Królikiewicza. Widowisko otrzymało Grand Prix za oryginalną formę artystyczną myśli filozoficznych i teologicznych Adama Mickiewicza.

W repertuarze Niemena odnajdujemy także zakorzeniony w religijności patriotyzm i dobro społeczne, że wymienię piękną pieśń „Bywaj dziewczę zdrowe” nieznanego z nazwiska twórcy, uczestnika powstania listopadowego, a z kompozycji własnych – „Pieśń wojów” do słów Galla Anonima, brzmiącą jak chorał, albo ponaddwudziestominutową pieśń „Hymn do Matki Ziemi”.

Niemen był też twórcą muzyki do 24 spektakli teatralnych i 13 filmów. W ostatnim wywiadzie udzielonym w grudniu 2003 r. stwierdził, że nagrania opublikowane stanowią około połowy tego, co ma zarejestrowane i co posiada w domowym archiwum. Dla wielbicieli twórczości Niemena archiwalia, w tym kolędy, są nadal niedostępne w sklepach muzycznych.

W domowym studiu nagraniowym przez wiele lat artyście w pracy twórczej towarzyszyła figurka Najświętszej Maryi Panny Fatimskiej. Po śmierci Niemena figurkę czci jego siostra Jadwiga.

Pamięć o Niemenie

Artysta przez wiele lat zmagał się z chorobą nowotworową. Zmarł 17 stycznia 2004 r. ok. godz.19 w szpitalu, na zapalenie płuc.

Mimo że Czesława Niemena nie ma wśród nas, jest obecny w naszych sercach, naszej pamięci. Jego dzieła żyją i stanowią źródło nowych inspiracji dla kolejnych młodych pokoleń wykonawców, śpiewają jego piosenki i wydają na płytach. Wymienię tylko zespół „Soundrise”, „W hołdzie Mistrzowi” Stanisława Soyki, „A Cappella Niemen” zespołu „ProForma”, wykonującego melodie w unisonie, czy „Niemen improwizacje” Artura Dutkiewicza. Twórczość Czesława Niemena to nasze polskie dziedzictwo kulturowe, które winno służyć potomnym, podobnie jak groby, gdzie można pomodlić się i powspominać zmarłych.

W dzień 10. rocznicy śmierci – 17 stycznia 2014 r., dla upamiętnienia wyjątkowego artysty, w Filharmonii Zielonogórskiej im.Tadeusza Bairda odbędzie się uroczysty koncert „Czesław Niemen – muzyka i życie” pod patronatem Prezydenta Zielonej Góry i Stowarzyszenia Pamięci Czesława Niemena w Świebodzinie. W piosenkach Niemena usłyszymy Faridę (Włochy), Natalię Sikorę, Macieja Wróblewskiego, Jarosława Królikowskiego. W koncercie na skrzypcach zagra Julia Balczunas, dziesięcioletnia wnuczka Czesława Niemena od pierworodnej córki Marii. Narrację koncertu poprowadzi Jerzy Wydrzycki, stryjeczny brat Niemena. Soliści wystąpią z towarzyszeniem Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Zielonogórskiej pod batutą Czesława Grabowskiego i Zespołu Instrumentalnego Janusza Piątkowskiego.

W Katakumbach na Starych Powązkach w Warszawie, jak i w wielu miastach w kraju w tym dniu zapłoną tysiące zniczy. W Słupsku, gdzie od 8 lat odbywa się Festiwal Młodych Talentów Niemen Non Stop, takim symbolicznym miejscem w parku im. Jerzego Waldorffa jest obelisk z tablicą pamiątkową. Na tablicy, poniżej wyrytego wizerunku Matki Bożej Ostrobramskiej, widnieje wzruszający napis: „W hołdzie/Kresowiakom/Od Wilna po Lwów/którzy w Słupsku/znaleźli/swój drugi dom/a wielu także/kres ostateczny”.