Pewnie modli się za nasz naród

– Jaki był stosunek bp. Wyszyńskiego do KUL-u?

– KUL był jego oczkiem w głowie. Nawet jego ingres zaczął się powitaniem na KUL-u. Podkreślał, że na KUL-u dużo skorzystał. Na jego powitanie w katedrze przybyło z Lublina ok. 50 tys. ludzi! Później czytałem w ubeckich papierach, że ich to też zaskoczyło. Jako prymas zawsze przyjeżdżał na inaugurację roku akademickiego na KUL-u. W końcu sierpnia odbywały się Dni Społeczne – odprawiał Msze św. w kościółku uniwersyteckim, przemawiał. A miał wiele do powiedzenia, wszyscy słuchaliśmy go z zachwytem. Była Komisja Episkopatu ds. KUL-u, której on przewodniczył, bp Julian Wojtkowski był sekretarzem, a ja trochę pomagałem prymasowi. Bp Wyszyński chciał wiedzieć, jacy są klerycy, jacy profesorowie, kadra, warunki materialne, a w tamtym czasie władze robiły wszystko, żeby KUL się nie rozrastał. Wraz z ówczesnym rektorem ks. Antonim Słomkowskim, wspaniałym człowiekiem, stanowili niezwykły tandem przepełniony troską o KUL. Pamiętam – już jako biskup – jak przy Episkopacie istniała Komisja Maryjna powołana przez prymasa Wyszyńskiego (byłem jej członkiem), w ramach której powstawały nowe inicjatywy związane z pobożnością maryjną i wiele ogólnopolskich akcji duszpasterskich.

Kiedy kard. Wyszyński był umierający, w końcu maja 1981 r. zebrała się Rada Główna (8 biskupów). Przywieziono go do nas na wózku. Już bardzo słabiutki, powiedział: – Nie zostawiam wam jakiegoś konkretnego planu, idźcie drogą, którą szliśmy dotychczas, wcielajcie myśl Bożą w życie. Potem z każdym biskupem żegnał się osobiście. Podszedłem, schyliłem się ze łzami w oczach, bo było to dla mnie rozstanie bardzo bolesne, a on powiedział: – Bolciu, KUL był zawsze moją wielką troską... Odpowiedziałem, że i moją będzie. KUL to rzeczywiście była dla niego wartość wyjątkowa.

– W jaki sposób bp Wyszyński przystępował do odnowy diecezji?

– To było jego wielkie dzieło, dokonane w ciągu dwu lat. Dokonał wizytacji w 80 parafiach. Przyglądałem się tej pracy. Był bardzo dokładny i znakomicie rozumiał strukturę parafii. Później starał się nakreślić bardzo szczegółowy obraz parafii. Kiedy on to pisał? – myślę, że w nocy. Już jako ordynariusz wykorzystałem te własnoręcznie pisane przez bp. Wyszyńskiego protokoły i opracowałem książkę: „Stefan Wyszyński. Biskup Lubelski 1946-1949”.

Drugi mój akt wdzięczności to mniejsze opracowanie pt. „Maryjne drogi w życiu i działalności Prymasa Stefana Wyszyńskiego (1901-1981)”.

Bo jego praca była w dużym stopniu pracą z Maryją, co nieraz mu zarzucano jako zbytni sentymentalizm czy pójście w ludowość. Ale on na to nie zważał i robił swoje. I to, że Polska wtedy przetrwała „czerwone morze”, to jest jego ogromna zasługa.

Jeśli chodzi o odbudowę – wtedy w narodzie była bieda, ale był wielki zapał wśród ludzi i wielka ich ofiarność. Polak Polakowi był bratem. Bieda też łączy. Kuchnia dla ubogich przy ul. Zielonej to jest jego dzieło, które działa do dzisiaj – w tamtym czasie korzystali z niej także  nauczyciele i studenci. W tych warunkach bp Wyszyński tworzył Caritas – wspaniałą organizację, wtedy bardzo skuteczną, później zlikwidowaną przez władze, które obawiały się wpływu Kościoła przez pomoc ludziom. Ale to cały problem. Ileż by można mówić o duszpasterskich poczynaniach bp. Wyszyńskiego! Wszystko ożywił: III Zakon Franciszkański, Sodalicję Mariańską, Krucjatę Eucharystyczną, Różaniec – stworzył specjalną komisję maryjną ds. Różańca. Był synem organisty, więc organiści też się „obudzili”, były różne koncerty pieśni, działały chóry kościelne – wszystko odżyło. Odbywały się rejonowe różańcowe kongresy w Lublinie, w Krasnobrodzie – to wszystko pięknie się rozwijało. I on był duszą tego wszystkiego.

Oczywiście, w ciągu 2 lat i 8 miesięcy nie wszystko udało się zrobić. Kiedy zostałem jego następcą, w jakiejś mierze realizowałem jego dawne zamiary, kiedyś powiedział mi nawet prywatnie: „Robisz po cichu to, co ja zamierzałem”. Myślę, że miał wtedy na myśli koronację Matki Bożej w Wąwolnicy. Przygotowaliśmy potem koronację Matki Bożej w Janowie Lubelskim, w Chełmie, Matki Bożej Kazimierskiej – to wszystko jego posiew. Pewnie nie dorastałem do jego możliwości, ale odczytywałem jego plany i rozumiałem jego ducha. I na miarę możliwości staraliśmy się współpracować z łaską Bożą. Wybudowaliśmy 401 kościołów i kaplic, co na tamte czasy było wprost cudem. Mówiłem już o wielkim braku księży. Była zresztą specjalna ubecka komórka, która miała utrudniać młodym pójście do seminarium. Ale faktycznie Matka Boża była szefową od powołań. Pamiętam, że na początku na I rok zgłosiło się 39 kandydatów, a pod koniec było ich 74.

Dzisiaj często całe seminarium liczy ok. 100 kleryków. To Matka Boża, to łaska Boża, my jesteśmy tylko narzędziami...

Kończąc te moje wspomnienia, muszę podkreślić, że bp Wyszyński, późniejszy prymas, to był wielkiej klasy duszpasterz i teolog, doskonale znający sytuację w naszym kraju i odznaczający się wielkim talentem duszpasterskim. Kapłan niesamowicie pracowity, bliski człowiekowi. Nadzwyczajny patriota, który powiedział: „Ojczyznę kocham bardziej niż własne serce, a jeżeli coś czynię dla Kościoła, to czynię to dla Ojczyzny”. I taka była prawda. Modlę się o jego beatyfikację. Modlę się także o to, bym dożył tej beatyfikacji, na którą on w pełni zasługuje, bo był to mąż Boży i bardzo ludzki.

– Stwierdzono już heroiczność cnót kard. Wyszyńskiego, czyli jest cud, a więc bardzo blisko do beatyfikacji. Ksiądz Arcybiskup z pewnością będzie jej świadkiem...

– Dałby Pan Bóg. Doczekaliśmy kanonizacji Jana Pawła II, a przecież z kard. Wyszyńskim stanowili wspaniały duet. Opatrzność Boża na czasy komuny dała nam dwóch wielkich świętych. Wszystko to łaska Boża! W każdej Mszy św. modlę się o beatyfikację kard. Stefana Wyszyńskiego. Mam tu, w pokoju, jego obraz, nabyłem go kiedyś na wystawie w katedrze. Patrzy na mnie, zamyślony. Pewnie modli się za nasz naród, bo zdajemy trudny egzamin. Obyśmy z Bożą pomocą zdali go jak najlepiej.