Eucharystia przedsionek nieba

Słowa te mogą się spotkać z różną interpretacją, bo różne są znaki obecności Chrystusa w Kościele. Zbawiciel obecny jest w swoim słowie i we wspólnocie ludu Bożego. Najpełniej jednak o obecności Boga Człowieka możemy mówić w kontekście Eucharystii. Mamy w niej bowiem do czynienia z obecnością substancjalną. Trudno się zatem dziwić, że nie klękamy przed zgromadzeniem eucharystycznym czy przed krzyżem, choć okadzamy obydwa na znak naszej wiary w obecność symboliki Chrystusa z nimi związanej. Klękamy zaś przed tabernakulum czy podczas Przeistoczenia, gdyż wierzymy, że obecność Pana w znaku chleba i wina jest wręcz namacalna.

Fundament Kościoła

O roli Eucharystii w pierwszych wiekach chrześcijaństwa dowiadujemy się m.in. z Dziejów Apostolskich. Autor natchniony wspomina o wspólnocie trwającej w nauce Apostołów, modlitwach i łamaniu chleba (por. Dz 2, 42). Ta krótka informacja jest próbą dokonania czytelnej charakterystyki Kościoła jerozolimskiego. Jednym z dominujących elementów tej charakterystyki jest ukazanie aspektów życia społecznego (trwali we wspólnocie), ale też liturgicznego (trwali na łamaniu chleba).

Nie mogło też zabraknąć u św. Łukasza wzmianki odnoszącej się do działalności charytatywnej w opisywanych zwyczajach pierwotnego Kościoła. Wypowiedziana jest ona właśnie w kontekście Eucharystii: „Sprzedawali też majętności i dobytek i obdzielali wszystkich według tego, kto potrzebował. Codziennie także przebywali jednomyślnie w świątyni, po domach zaś łamiąc chleb, pożywali pokarmy z weselem i w prostocie serca, chwaląc Boga i zyskując łaskę całego ludu” (por. Dz 2, 45-47).

Wzmianka o łamaniu chleba może stanowić aluzję do każdego, zwłaszcza wieczornego posiłku, kiedy to po odprawieniu specjalnych modłów łamano i rozdzielano między uczestników wieczerzy przaśne chleby. Jednakże w Nowym Testamencie określenie to staje się zwrotem technicznym i odnosi się przede wszystkim do uczty eucharystycznej (1 Kor 10, 16; 11, 24; Łk 22, 19), która od początku odgrywała rolę pierwszoplanową w życiu pierwotnego Kościoła. Pojęcie wspólnoty podczas łamania chleba pozostaje nietknięte nawet wtedy, gdy się przyjmie, że owego łamania chleba nie należy utożsamiać formalnie ze sprawowaniem Eucharystii, ponieważ tego rodzaju zebrania miały miejsce, jak wiadomo, tylko w niedzielę. Tak więc udział w łamaniu chleba to uczestniczenie we wspólnym spożywaniu Ciała i Krwi Chrystusa. Łamaniu chleba towarzyszyły modły. Przewodzili im zazwyczaj Apostołowie, którzy recytowali w imieniu całej społeczności najczęściej teksty starotestamentowe, zwłaszcza psalmy. Typowy przykład takich modłów znajdujemy w Dz 4, 24-30. To pozostawanie na wspólnej modlitwie Łukasz będzie z upodobaniem podkreślał jeszcze wiele razy. Warto też przypomnieć, że Jezus w Ewangelii według św. Łukasza jest również najczęściej ukazywany w czasie modlitwy.

Eucharystia – znak tożsamości

Jak czytamy w komentarzu duchowym do Dziejów Apostolskich o. Silvana Faustiego, łamanie chleba stanowiło centrum chrześcijaństwa. Dokonywało się ono w domach, co może nas nieco dziwić, skoro przyzwyczailiśmy się do sprawowania kultu w pięknych świątyniach, w wyjątkowej scenerii liturgicznej. Pierwsi chrześcijanie z jednej strony uczęszczali do synagogi, odmawiali psalmy, z drugiej – sprawowali kult, który niejako wszczepił w nich Jezus Chrystus – sprawowali Eucharystię. Z czasem jednak sami zostali potraktowani przez Żydów jak grupa o charakterze sekciarskim. Wraz z postępowaniem tego procesu zaczęli jednak coraz bardziej uświadamiać sobie swoją odrębność. Jednym zaś z najczytelniejszych jej znaków było sprawowanie Eucharystii. Warto podkreślić, że obrzęd ten stawał się coraz bardziej znakiem tożsamości pierwszego Kościoła. Wyznawcy Chrystusa gromadzili się najpierw w domach, a później – w czasie prześladowań – odprawiali Eucharystię w katakumbach na grobach męczenników. To stąd wziął się zwyczaj umieszczania w ołtarzach świątyń relikwii świętych męczenników. Ich groby stały się niejako ołtarzami.

Dzisiaj podobnie – obok chrztu św. wiara w Eucharystię jest szczególnym wyznacznikiem uczestniczenia w tajemnicy Kościoła. To nie przypadek, że nawet etymologia nazwy wspólnoty ludu Bożego bierze się od zgromadzenia wiernych (ecclesia). Tu nie chodzi o przypadkowe zgromadzenie, ale właśnie o taką wspólnotę, w której sam Chrystus karmi nas swoim Ciałem i swoją Krwią. To także nie przypadek, że jednym z określeń Eucharystii jest uczta. To dlatego możemy dziś mówić, że każda Msza św. jest przedsionkiem nieba, a więc tej rzeczywistości, w której mamy nadzieję zasiąść kiedyś z Chrystusem przy wspólnym stole.