Etos płynie z Logosu

– À propos cywilizacji chrześcijańskiej. Kiedy przysłuchuję się dyskusjom w związku z „cenzurowaniem krzyża” w Europie, odnoszę wrażenie, że niektórzy obrażają się na pogańskość świata, a w większym stopniu powinien nas niepokoić brak przekonującego świadectwa z naszej strony...

– Dla uniknięcia nieporozumień: nie sądzę, że podstawowe źródło zła świata tkwi w nas, chrześcijanach. Potrzebujemy jako chrześcijanie nawrócenia, ale nie naiwnego samobiczowania. Ci, którzy walczą z krzyżem, robią to z różnych, złożonych przyczyn, ale zła wola bywa tu też jedną z przyczyn ważniejszych – diabeł działa. A Chrystus był odrzucany, choć był najszlachetniejszym z ludzi i nawrócenia nie potrzebował. Ale równie mocno jestem przekonany, że jedna z głównych przyczyn niedorastania świata do Ewangelii polega na naszym negatywnym świadectwie. Chodzi o zło, które tkwi w nas, we mnie. Gdyby nasze życie, moje życie było na bardziej ewangelicznym poziomie... Podstawowy sposób przekonywania świata do Bożych, Chrystusowych spraw – to świadectwo Kościoła.

– Czy znak kruchego Dziecka w Betlejem nie powinien nas czasem zawstydzać w duszpasterstwie? Wybieramy nieraz tzw. bogate środki...

– Czasem tak, ale pamiętajmy, że wszyscy jesteśmy trochę dziećmi swojego czasu. Z każdej strony – nie tylko z medialnej – w powietrzu współczesności wisi przeświadczenie, że skromność to nie jest prawdziwa cnota. Pojawiają się wręcz nowe cnoty: przedsiębiorczość, przebojowość, asertywność. Wcale nie twierdzę, że nie trzeba być przedsiębiorczym czy asertywnym, ale dostrzegam jednak niebezpieczne przesunięcie akcentów. Tym trudniej więc przeforsować dziś takie postawy, jak: „miłość polega na ustąpieniu miejsca komuś drugiemu” czy: „poczucie zależności należy do istoty bycia człowiekiem”. To są sprawy coraz bardziej passé. Tymczasem bardzo ich potrzebujemy, także w Kościele.

– Aczkolwiek nieśmiały uśmiech Benedykta XVI urzeka...

– On ma odwagę mówić o tym, że jest skromnym robotnikiem Pańskiej winnicy. Papież jednak w pewnym sensie stanowi wyjątek od tych trendów, które charakteryzują współczesność.

– Wróćmy zatem do współczesności. Czy przypadkiem nie dochodzi dziś do pewnego momentu zwrotnego? Kiedyś chrześcijanie adaptowali elementy świata pogańskiego na użytek wiary, by przesłanie chrześcijańskie było bardziej czytelne. Dziś pogaństwo przejmuje symbolikę chrześcijańską, ale do celów marketingowych. I tak śpiew kolęd rozbrzmiewa we wszystkich supermarketach...

– To jest charakterystyczne dla procesów sekularyzacji. Jeśli człowiek traci wiarę, to właściwie wszystko, czego się tknie, robi się wydmuszką. Zostaje tylko skorupka, a brakuje treści, i można wlać do środka byle co. Na nowo trzeba więc wszystkiemu nadawać płynącą z wiary treść. To już jest wyzwanie dla teologów, ale i duszpasterzy. Oby treści nie zabrakło naszemu przeżywaniu świąt Bożego Narodzenia.

Ks. prof. Jerzy Szymik z Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach jest członkiem Międzynarodowej Komisji Teologicznej, pomagającej Stolicy Apostolskiej, a zwłaszcza Kongregacji Nauki Wiary, w analizowaniu najważniejszych kwestii teologicznych. Przewodniczącym tego gremium jest prefekt Kongregacji Nauki Wiary – od 2005 r. – 73-letni kard. William Levada z USA.