Kim ONO jest?

Dzieci nie przychodzą na świat z umiejętnością mówienia, rozumienia określonych pojęć i formułowania logicznych wniosków, ale posiadają określone możliwości, które powoli dojrzewają. Muszą się bardzo wiele nauczyć, poznać i zrozumieć, a dokonuje się to w pierwszej kolejności dzięki wyobraźni i zabawie. Zabawa typu “upuszczam zabawkę” uczy prawa grawitacji, “w chowanego” pokazuje, że to, co dziecko otacza, ma swoje miejsce w świecie, a odgrywanie ról pozwala odkryć, jak to jest być mamusią czy Zorro, inne zabawy stwarzają możliwość wyrażania uczuć lub przeżywania różnych wariantów zachowań. Dlatego tej własnej aktywności dziecka nie można lekceważyć czy też tłumić. Potrzebuje ono rozumnego kierownictwa, odpowiednich warunków i stymulacji, aby owa aktywność służyła jego dobru.

Młode pokolenie odtwarza w zabawach świat ludzi dorosłych, wprowadzając w nie swoje osobiste o nim wyobrażania oraz doświadczenia. Stąd obserwując zabawę, możemy się wiele dowiedzieć nie tylko o samym dziecku, ale także o jego rodzinie oraz świecie, który przeniknął do jego wyobraźni. Większość zabaw polega na naśladowaniu mamy, rodzeństwa, bohaterów książek czy postaci telewizyjnych. Ta czynność ma głęboki sens, gdyż większość umiejętności przydatnych w życiu jest dość skomplikowana i potrzebne są praktyczne próby.

Rodzice są osobami, z którymi dziecko identyfikuje się szczególnie silnie ze względu na istniejące między nimi więzi emocjonalne oraz ze względu na pragnienie aprobaty i miłości. Są oni dla niego wzorami osobowymi i autorytetami, bo dziecko patrzy na nich bezkrytycznie. Za ich pośrednictwem zdobywa również wiedzę o sobie i świecie, od nich przejmuje sposoby reagowania i radzenia sobie w trudnych sytuacjach, nawyki, postawy, wartości, zdobywa życiowe doświadczenie.

W kontekście rodziny jawi się również droga dziecka do wiary, do poznania Boga i ukształtowania Jego prawidłowego obrazu. Za tę drogę uznaje się miłość będącą fundamentalnym elementem więzi między rodzicami a dzieckiem. Idea Boga u dziecka kształtuje się na wzór rodziców, a cechy dostrzeżone u osób najbliższych są następnie rzutowane na osobistą koncepcję Boga. W dzieciństwie droga wzajemnej, osobowej relacji rodzice – dziecko jest najważniejsza. Równocześnie jest to jedynie prawdziwa droga przyszłej religijnej relacji człowiek – Bóg. Dlatego mama i tata wierzący w Boga stają się niejako pomostem do Niego. Występująca na tym etapie rozwoju religijna formacja dziecka polega na uczestniczeniu w życiu dorosłych, co daje dziecku pierwsze pojęcie o tajemniczej i niewidzialnej Istocie.

Dziecięca tożsamość

Małe dziecko spostrzega siebie poprzez pryzmat matki, potem innych bliskich mu osób. Następnie rozpoznaje siebie w lustrze, nazywa swój obraz własnym imieniem. Około trzeciego roku życia zaczyna używać zaimka osobowego “ja”. Zoś czy Jaśków jest wiele, ale “ja” jestem tylko JA (Ja sam potwierdzone tupnięciem nogą, Ja to zrobiłem, narysowałem… często na ścianie). Ten czas szybko mija i dziecko poznaje, że inni też są ważni. Zatraca swój egocentryzm, wychodzi poza siebie i wkracza w świat. Odkrywa też, że jest chłopcem lub dziewczynką.

Ważnym osiągnięciem rozwojowym okresu dzieciństwa jest umiejętność zadawania pytań, z której dzieci bardzo korzystają, bo pytając, mogą poznawać siebie i świat. Jednak te pytania dla dorosłych mogą być kłopotliwe (Gdzie byłem, gdy mnie nie było?). Tymczasem właściwa odpowiedź (prawdziwa, prosta, jasna, dostępna dziecięcemu rozumieniu) rozwinie aktywność poznawczą dziecka.

Młody człowiek stopniowo poznaje i uczy się reguł postępowania oraz wartości obowiązujących w świecie ludzi dorosłych. Powoli uczy się odróżniać pragnienia i wytwory własnej wyobraźni od rzeczywistości i jej wymagań. Kształtuje swoją osobowość przez poszerzanie granic wewnętrznego świata i przejmowanie ze świata dorosłych potrzebnej mu wiedzy i doświadczenia.