Pierwsza uczta

Na przełomie XIX i XX w. powstał ruch odnowy nauczania katechetycznego, który sprowadzał wykład wiary do tego, co istotne i możliwe do wyłożenia przez powiązanie teorii z życiem codziennym. W czasie rosnącej laicyzacji ruch podkreślał konieczność nie tylko przekazu prawd wiary, ale wychowania w wierze, głównie przez zbliżenie katechezy do Pisma Św. i liturgii.

W związku z tym papież Pius X wydał dekret „Quam singularis" (1910 r.), w którym dopuścił tzw. wczesną Komunię. Uznał, że wiek rozeznania zaczyna się ok. siódmego roku życia, gdy dziecko zaczyna myśleć logicznie, powinno więc przystąpić do spowiedzi i Komunii. W zależności zaś od indywidualnego rozwoju dopuścił możliwość jeszcze wcześniejszej Komunii. Ustalenia jego dekretu przyjął Kodeks Prawa Kanonicznego (1917 r.) – a powtórzył obowiązujący dziś Kodeks (1983 r.).

Rozwijający się ruch odnowy katechetycznej znalazł oddźwięk na Soborze Watykańskim II. Nie powstał tam żaden tekst bezpośrednio dotyczący pierwszej Komunii, wskazówki jednak można znaleźć w najważniejszych dokumentach Soboru, zwłaszcza w Konstytucjach o Liturgii, Dogmatycznej, o Objawieniu Bożym i o Kościele w świecie współczesnym. Równocześnie rozwijały się nowe nurty katechizacji dzieci pierwszokomunijnych, które kładły nacisk na orędzie zbawienia i postać Jezusa.

Szczegółowe wskazówki w kontekście liturgii posoborowej Watykan wydał w „Ogólnej Instrukcji Katechetycznej" (1971 r.) i jej dodatku „Pierwsza Spowiedź i Komunia święta". Dokument stawia jasno na element antropologiczny: człowiek chce w wierze odnaleźć odpowiedzi na pytania egzystencjalne, katecheza ma je wskazać w Objawieniu Bożym.

Kolejne ważne dokumenty – jak adhortacje apostolskie „Evangelli nuntiandi" Pawła VI (1975 r.) i „Catechesi tradendae" Jana Pawła II (1979 r.), a wreszcie Katechizm Kościoła Katolickiego (1992 r.) – doprowadziły do powstania nowej instrukcji katechetycznej „Dyrektorium Ogólne o Katechizacji" (1997 r.). Dokument podkreśla konieczność ewangelicznego przekazu prawd wiary językiem biblijnym; od katechezy oczekuje zaś charakteru chrystologicznego, antropologicznego i eklezjalnego oraz liturgicznego.

Przygotowanie do Pierwszej Komunii i przeprowadzanie obrzędu włączania w ucztę eucharystyczną wymagają w Polsce dalszych udoskonaleń, które pozwolą dziecku w pełni zrozumieć istotę sakramentu. Trzeba podkreślić zwłaszcza istotne elementy związane z odnowieniem chrztu i całą liturgią, która angażować będzie wszystkich wiernych uczestniczących w uroczystości.

Not. TPo

*****

O. Jan Szczepański (ur. 1938 r.) jest redemptorystą, specjalistą w zakresie liturgiki, b. katechetą i proboszczem; autorem monografii „Pierwsza Komunia dzieci w Kościele rzymskokatolickim w Europie Zachodniej i w Polsce".