Telewizyjne zniewolenie

O jakości interakcji paraspołecznej decydują warunki, w jakich ogląda się telewizję oraz sytuacja społeczna widza. Na percepcję widza, który ogląda osobę podającą wiadomości znacząco nie wpływa dystans, z jakiego oglądany jest program, lecz wielkość ekranu oraz stopień zaspokojenia potrzeby interakcji z innymi ludźmi. Konsekwencją nawiązania relacji paraspołecznej jest pozytywne nastawienie odbiorcy do każdego programu prowadzonego przez wybranego prezentera, patrzenie na tegoż prezentera w sposób pozbawiony krytycyzmu.

Rozwój interakcji paraspołecznych wyobcowuje jednostkę ze społeczności, w której ona żyje. Pojawiło się nawet nowe zjawisko, które w psychiatrii określa się jako zaburzenie osobowości typu borderline, czyli głębokie zaburzenie własnej tożsamości, które objawia się niepewnością celów, do których się dąży, niepewnością wyznawanych wartości, nieumijejętnością określenia własnych preferencji, wyborów, trwałych sądów i przekonań. Do jej symptomów należy ponadto: nietolerowanie samotności (każdy epizod samotności wywołuje silne kryzysy emocjonalne); powracające i trudne do opanowania poczucie wewnętrznej pustki lub nudy, któremu towarzyszą stany depresyjne; nieumiejętność nawiązywania i rozwijania trwałych relacji międzyludzkich (przyjaźń, miłość), które są przeważnie bardzo intensywne, lecz krótkotrwałe; dokonywanie samouszkodzeń; przyjmowanie substancji psychoaktywnych; podejmowanie prób samobójczych; słaba kontrola własnej impulsywności; częste przeżywanie uczuć złości i wrogości wobec innych. Niewątpliwą istotą tych zaburzeń jest deficyt czy niekompletność własnej tożsamości, brak wewnętrznego kompasu, poczucia kim się jest i dokąd się zmierza. Słabe wewnętrzne samookreślenie jest zastępowane określeniem zewnętrznym, tworzonym ad hoc, prowizorycznie, za każdym razem na nowo, bez uwzględnienia dotychczasowych wyborów czy wyznawanych wartości.

Aby uchronić się przed uzależnieniem telewizyjnym należy pozostawać w przekonaniu, iż telewizja nie jest po to, by uzupełniać braki czegoś lub kogoś. Telewizja nie daje kultury, chociaż pomaga ją posiąść, nie daje mądrości, chociaż może do niej przybliżyć. Odpowiedzialny krytycyzm wobec jej propozycji, umiejętny dobór programów i właściwe korzystanie z nich mogą przynieść wiele dobra. Telewizja może wzbogacić życie społeczne, ubogacić kontakty w rodzinie i w środowisku, umacniać solidarność. Należy jednak pamiętać, że nie może zastąpić osobistych refleksji, uczuć kontaktów z innymi. Mając zdolność kształtowania gustów, emocji, systemu wartości, postaw – świadomie używana jako środek społecznego przekazu – może budować życie jednostek i społeczeństwa; odbierana bezkrytycznie – szybko zniewala.