Dlaczego anioł „napadł” na człowieka?

Ponieważ Jakub zauważa, że ma do czynienia z kimś niezwykłym, wysuwa warunek: błogosławieństwo, czyli wzmocnienie jego życiowych możliwości, udzielenie siły, która mogłaby zapewnić mu ocalenie wobec zbliżającego się spotkania z Ezawem.

Czy anioł reprezentujący Boga „przegrał”? Pozornie wydaje się, że tak mówi tekst, który przecież sugeruje, że „nie mógł pokonać” Jakuba i został zmuszony do udzielenia Jakubowi błogosławieństwa, ale rzecz w tym, że Jakub to błogosławieństwo miał od początku, tyko sobie z tego nie zdawał sprawy (było to przed nim zakryte, dlatego tak rozpaczliwie walczył o rzecz dla siebie cenną). Jakub wygrał, bo Bóg mu na to pozwolił. Jego prośba o zmiłowanie, opiekę i wybaczenie została wysłuchana. Wprawdzie okazał się on zwycięzcą (lub może - lepiej powiedzieć - tym, który przetrwał w tych zmaganiach), nie wydaje się to jednak być jego zasługą. Ocalenie przynoszą mu nie jego własne usiłowania (takie jak przeprawa przez bród w nocy czy też dary wysłane do Ezawa), lecz spotkanie z Bogiem i Boża obietnica. Zwyciężając, stał się nowym człowiekiem. Nie był już Jakubem, który wyłudził błogosławieństwo, ale kimś silnym, wybranym na księcia Boga.

Najważniejszym przesłaniem tego, co wydarzyło się w czasie nocnej walki Jakuba jest nie tyle jego paradoksalne zwycięstwo (a raczej ocalenie życia mimo doświadczenia nadzwyczajnej bliskości Boga), ile objawienie mu przez Jahwe jego nowej misji, którą symbolizuje zmiana jego dotychczasowego imienia:«Odtąd nie będziesz się zwał Jakub, lecz Izrael, bo walczyłeś z Bogiem i z ludźmi, i zwyciężyłeś». Potem Jakub rzekł: «Powiedz mi, proszę, jakie jest Twe imię?»Ale on odpowiedział: «Czemu pytasz mnie o imię?» - i pobłogosławił go na owym miejscu (Rdz 32, 29-30).

W Biblii (i starożytnym Bliskim Wschodzie) nadawać imię, czy je zmieniać, mógł władca swojemu słudze (imię nadawali też rodzice dziecku), czyli zawsze ktoś społecznie wyżej stojący komuś, kto mu podlegał (już począwszy od Rdz 2,20).

Bóg zabiera Jakubowi jego dawne imię, oznaczające tego, który podstępnie i nieuczciwie wyłudził błogosławieństwo należne innemu, a razem z imieniem zabiera jego przeszłość, niejako udzielając patriarsze „rozgrzeszenia” z win młodości.

Jakub otrzymuje nowe imię (a to oznacza jakby nowe życie): Izrael, to imię tego, kto walczył, ale nie został pokonany. Wyjaśnienie imienia Izrael opiera się na grze słów z czasownikiem śrh (walczyć) w połączeniu z wyrazem ‘el (Bóg): imię to miałoby więc wskazywać według narratora na tego, który walczył z Bogiem. Nie jest to właściwa, a co najwyżej ludowa etymologia wyrazu Izrael. Wyjaśnienie z wersetu 29b poszerza jeszcze znaczenie tego imienia: Jakub jako Izrael nie tylko walczył z Bogiem, lecz także z ludźmi i wytrwał w tej walce, zwyciężył. Opowiadanie nie relacjonuje mam żadnej walki z innymi ludźmi, więc z pewnością - jak pokazuje to bezpośredni kontekst – słowa te dotyczą Ezawa. Nie chodzi tu zatem po prostu o nadanie Jakubowi nowego imienia, lecz o obietnicę - Izrael: zarówno w zmaganiu się z Bogiem, jak i ludźmi będzie zwycięzcą.

W zmaganiach Jakuba stawką jest istnienie narodu wybranego, a nocne zmagania okazują się sprawdzianem sił praojca i tym samym są zapowiedzią losu całego Izraela. Jednak to zwycięstwo i otrzymanie błogosławieństwa związane było także z udzieleniem Jakubowi ułomności fizycznej. W wyniku tej walki stał się po ludzku słabym człowiekiem, kaleką. Dopiero wtedy potrafił się (mocą Bożą i Bożego błogosławieństwa) zmierzyć z problemem z którym zmagał się przez całe życie i przed którym uciekał - z Ezawem, bratem bliźniakiem. I dopiero po tym zmaganiu, przetrącony w swojej ludzkiej sile, oparty tylko na Bożym błogosławieństwie, był w stanie zmierzyć się i pojednać z Ezawem. To trwałe kalectwo po spotkaniu z objawiającym się mu Bogiem jest niejako formą zadośćuczynienia za popełnione w przeszłości wykroczenia.