Muzyczna prezydencja w zjednoczonej kulturowo Europie

Tradycyjnie już w pierwszych dniach maja Częstochowa rozbrzmiewała dźwiękami Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Sakralnej „Gaude Mater”. Jego 21. edycja przyciągnęła rzesze melomanów nie tylko z Częstochowy, festiwal bowiem ma już swoich zagorzałych fanów zarówno w kraju, jak i za granicą. Z każdym rokiem rośnie jego ranga i trudno sobie wyobrazić, by mogło go kiedykolwiek zabraknąć – jest wszak doskonałą wizytówką nie tylko Częstochowy, ale i polskiej muzyki i kultury w świecie.

Częstochowski Międzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej „Gaude Mater” to obecnie największy w Polsce projekt promujący muzykę różnych religii i kultur. Od początku istnienia ma dwie misje: dialog międzykulturowy w ramach trzech największych religii monoteistycznych oraz promocję polskiej muzyki sakralnej, zarówno tej dawnej, jak i współczesnej – często pisanej na zamówienie festiwalu. Pierwszy z nurtów sprawił, iż festiwal znany jest doskonale nie tylko w świecie chrześcijańskim, ale także w kręgach religii i kultur judaizmu i islamu. Wartość to nie do przecenienia w czasach, gdy zdaje się nas więcej dzielić niż łączyć. Festiwal w Częstochowie od swego początku dowodzi, iż sacrum jest przestrzenią łączącą ludzi niezależnie od wyznawanej wiary, niesie bowiem ze sobą, poza innymi duchowymi wartościami, szacunek dla odmienności drugiego człowieka. Drugi nurt – promocji polskiej muzyki – sprawia, iż nazwiska rodzimych kompozytorów są nie tylko coraz bardziej znane, ale także cenione w muzycznym środowisku, a ich dzieła rozbrzmiewają na estradach całego świata. Przykładem może być choćby „Missa de Maria a Magdala” Pawła Łukaszewskiego, której polskie prawykonanie zabrzmiało podczas tegorocznej inauguracji liturgicznej festiwalu, a która to została napisana w 2010 r. z inspiracji dyrygenta Marco Castelliniego dla Kultur-lnsel Bremgarten i wykonana po raz pierwszy w Szwajcarii. Drugim z przykładów jest brytyjski zespół wokalny „The King’s Singers”, w którego koncercie znalazły się utwory polskiego kompozytora przełomu XVI i XVII wieku Mikołaja Zieleńskiego, a który za sprawą organizatorów festiwalu zafascynował się również utworami Bartłomieja Pękiela, przedstawiciela polskiego baroku.

21. edycja Festiwalu „Gaude Mater”, mimo iż wydawać by się mogło, że dużo skromniejsza – również za sprawą mniejszego budżetu – niż poprzednia, jubileuszowa, nie zawiodła wyrobionej od lat publiczności. Tym bardziej że w tegorocznej ofercie programowej znalazły się gwiazdy, które z powodu napiętych terminów w ubiegłym roku nie mogły przybyć do Częstochowy. Prestiż festiwalu sprawia, że wielu wybitnych artystów z chęcią odpowiada na zaproszenia organizatora, którym jest Ośrodek Promocji Kultury „Gaude Mater” w Częstochowie, do negocjacji pozostają jedynie warunki, na jakich to zaproszenie jest przyjęte, a te, dzięki operatywności pracowników ośrodka, są dostosowane do dotacji, jakie ten otrzymuje.

Tegoroczny festiwal rozpoczął się już niezwykle mocnym akcentem. Był nim koncert na błoniach jasnogórskich – uświetniający beatyfikację Jana Pawła II – otwarty dla wszystkich mieszkańców, pielgrzymów i turystów, podczas którego zabrzmiały utwory Vivaldiego, Bacha, Żebrowskiego i Corellego w mistrzowskim wykonaniu światowej sławy niemieckiego kontratenora Andreasa Scholla i towarzyszącej mu doskonałej „Morphing Vienna Chamber Orchestra”. Po nim worek ze znakomitościami mógł się już jedynie rozwiązać. Zespół „La Fenice” z Francji, prezentujący muzykę dawną, wierny festiwalowi Polski Chór Kameralny „Schola Cantorum Gedanensis” w koncercie pamięci Henryka Mikołaja Góreckiego, Żeńska Schola Gregoriańska „In Dulci Jubilo” z Włoch, wspomniany już „The King’s Singers” z Wielkiej Brytanii, na którego koncert specjalnie przybyli fani z zagranicy, gospelowy brytyjski „Black Voices” czy doskonały zespół „Rustavi” z Gruzji, który wystąpił w koncercie muzyki cerkiewnej – to tylko cząstka uczty duchowej, jakiej doświadczyli melomani w dniach 1-6 maja.

Koncerty Festiwalu „Gaude Mater” odbędą się także w ramach programu „Polska Prezydencja 2011”. 4 września w katedrze katolickiej w Moskwie zabrzmi koncert „Muzyka z Jasnej Góry”, w którym wraz z solistami wystąpi „Capella Czestochoviensis”. 19 października w Cathédrale Saint-Louis des Invalides w Paryżu odbędzie się koncert chóralny w wykonaniu Zespołu Śpiewaków Miasta Katowice „Camerata Silesia” i Moniki Dąbrowskiej-Beuzelin (organy). 21 października w Sali Koncertowej Narodowej Filharmonii Ukraińskiej w Kijowie w koncercie symfonicznym z polskimi solistami wystąpi Akademicka Orkiestra Symfoniczna Ukraińskiej Filharmonii Narodowej, 10 listopada natomiast w St. James’s Church w Londynie – „The King’s Singers”, który podczas koncertu wykona m.in. specjalnie na tę okazję zamówiony utwór Pawła Łukaszewskiego. Prawdziwa to muzyczna prezydencja w zjednoczonej kulturowo Europie, choć zakres i ranga festiwalu wykracza daleko poza granice Starego Kontynentu.

Trudno w świetle tych faktów Festiwal „Gaude Mater” traktować inaczej niż dobro narodowe, i tym trudniej zrozumieć, skąd biorą się krążące po Częstochowie pogłoski, jakoby miał być zlikwidowany. Czyżby szerząca się po świecie polska kultura kogoś uwierała?