Lubię to?

Szymon Hołownia napisał niedawno, że „cała Polska nie wie, jak Nergala jeść”. Od razu przyszła mi do głowy parafraza tego stwierdzenia: „A Kościół w Polsce nie wie, jak nową ewangelizację ugryźć”. O ile jednak problem Nergala wcześniej czy później zniknie (taki już los medialnych „gwiazdeczek”), o tyle kwestia nowej ewangelizacji sama się nie rozwiąże. Mało tego. Wiele wskazuje na to, że będzie narastać i nabierać wagi. I jeśli w porę się jej nie rozgryzie, to może nas przygnieść swoim ogromem.

Remont

Nie przepadam za sformułowaniem „Kościół w kryzysie”. Jest niejasne. Mało kto odnosi je do takiego rozumienia słowa „kryzys”, do jakiego odwołuje się o. Józef Augustyn (z greckiego: rozeznanie, wybór, decydowanie, zmaganie się, wewnętrzna walka). Raczej kojarzy się je płasko i bezpośrednio z upadkiem, rozpadem, niebezpieczeństwem lub przynajmniej zagrożeniem. Co więcej, kryzys przywołuje na myśl generalnie negatywne skutki. Pojawiające się tu i ówdzie głosy polityków i ekonomistów, że może z niego wyniknąć coś dobrego, traktowane są z przymrużeniem oka. Rzadko kto dzisiaj w Polsce słysząc o kryzysie małżeńskim spodziewa się umocnienia miłości w związku. Najczęstszym, wręcz „naturalnym” oczekiwaniem jest w takich sytuacjach informacja o rozwodzie.

Z „nową ewangelizacją” jest kłopot podobnego rodzaju. Mnożą się pokusy jej powierzchownego rozumienia. Łatwiej dowiedzieć się od „specjalistów”, czym nie jest, niż czym jest. Nie jest „reewangelizacją”. Nie jest „odnowieniem”. Tym bardziej nie jest odrzuceniem i zanegowaniem dotychczasowej ewangelizacji (no bo zaraz pojawia się pytanie: „skoro nowa, to co się stało ze starą? zużyła się?). Nie jest też głoszeniem jakichś nowych treści, nowej Ewangelii.

Spotkałem się, na przykład, niejednokrotnie z pojmowaniem nowej ewangelizacji jako czegoś w rodzaju „remontu” Kościoła. Tyle że czasami remont zwyczajnie nie ma sensu i się nie opłaca. Znam kilka parafii, w których po oszacowaniu stanu świątyni zdecydowano, że rozsądniej będzie rozebrać (mówiąc wprost – zburzyć) dotychczasowy kościół i na jego miejscu zbudować nowy. Tyle że Kościoła, nawet na terenie jakiegoś kraju, czy choćby tylko diecezji, nie da się zamknąć, rozebrać i postawić na nowo od fundamentów.

Starzy i nowi lokatorzy

Ale nawet po odrzuceniu tego skrajnego i nierealnego rozwiązania, tylko pozornie porównanie nowej ewangelizacji do remontu brzmi sensownie. Co prawda, w czasie remontu trzeba wziąć niemal każdą rzecz w pomieszczeniu do ręki i jest okazja, aby się jej przyjrzeć, ocenić jej stan i przydatność, w razie czego odkurzyć, może nawet odkryć na nowo jej użyteczność, ale najczęściej w remoncie chodzi o utrwalanie i konserwację tego, co już jest. Taki wymiar ma remont przede wszystkim wtedy, gdy przeprowadzają go dotychczasowi mieszkańcy.

Inaczej rzecz ma się wtedy, gdy mieszkanie remontują nowi lokatorzy. Oni, w ramach pewnych zastanych możliwości, usiłują stworzyć przestrzeń, w której będą się czuć dobrze i u siebie. Jeśli już koniecznie szukać remontowych analogii dla nowej ewangelizacji, to ta ostatnia wydaje mi się najbliższa. Jest coś intrygującego i kuszącego w myśli o nie tyle umeblowaniu, co w ogóle „urządzeniu” Kościoła w Polsce na nowo. Tylko jest mały haczyk. W tym „mieszkaniu” wciąż znajdują się starzy lokatorzy. Razem z ich historią, doświadczeniami, przyzwyczajeniami i zasadami. Dzisiaj w Polsce młodzi, aby uniknąć związanych z tym problemów i konfliktów, starają się jak naj­wcześniej wyprowadzić „na własne śmieci”. Ale w Kościele się tak nie da. Nowa ewangelizacja nie jest przecież tworzeniem nowego Kościoła. Nie może być.

Myślę jednak, że – najogólniej mówiąc – w nowej ewangelizacji chodzi właśnie przede wszystkim o tych nowych „lokatorów” Kościoła. O to, żeby zechcieli w nim „zamieszkać”. Ale także o coś więcej. O to, aby poczuli się w Kościele „u siebie”. Aby nie szukali łatwiejszych rozwiązań w postaci osobnych mieszkań, do których nikt im się nie miesza i mogą w nich żyć zupełnie po swojemu.

Ksiądz w kurniku

Piorunujące wrażenie zrobiło na mnie wyznanie, które jakiś czas temu złożył ks. Wojciech Drozdowicz (notabene bardzo mi szkoda, że swój wybitny medialny talent schował wśród drzew, ale myślę, że lepiej ode mnie odczytuje wolę Bożą wobec jego osoby). W ankiecie do „Raportu o Kościele” stwierdził: „Czuję, że z pasterza owiec zamieniam się w hodowcę drobiu. Główną troską hodowcy drobiu jest dbałość o to, żeby kury nie uciekły z kurnika. Marzę o tym, żeby wrócić do pasterzowania, a w płocie okalającym kościół pozostawić dziurę”.

Jakby tego było mało, ks. Drozdowicz proponował też, aby w seminariach wprowadzić przedmiot „Ewangelizacja Marsjan”. „Nikt nie wie, jak ewangelizować Marsjan. A to zmusza do poszukiwania nowych, nieznanych dróg ewangelizacji. Marsjanie to współczesna młodzież wychowana w wirtualnej rzeczywistości internetu” – wyjaśnił człowiek, który sprawił przed laty, że telewizyjny program katolicki dla dzieci oglądały miliony. Nie tylko maluchów. Także bardzo dorosłych katolików. W tym księży. Ilu księży ogląda dzisiaj program „Ziarno”?

Nie bez powodu przytaczam dramatyczne wyznanie w sprawie kur i owiec. Bo te krótkie zdania mówią o czymś niezwykle ważnym. O nastawieniu misyjnym w Kościele w Polsce. Tomasz Ponikło przypomniał ostatnio w tej materii słowa ks. prof. Józefa Kudasiewicza, że kiedy w latach czterdziestych minionego wieku ukazała się we Francji książka „Francja krajem misyjnym”, kard. Emmanuel-Célestin Suhard płakał. A kiedy nam sam Jan Paweł II powiedział, że jesteśmy krajem misyjnym, to nie tylko nikt nie płakał, ale wszyscy się śmiali i bili brawo. „Tysiącletni Kościół okazał się Kościołem niedojrzałym” – skomentował wybitny biblista. A może przejrzałym? Może stąd właśnie łatwo dostrzegalny brak nastawienia misyjnego? Brak zrozumienia, że Kościół stale jest misyjny choćby dlatego, że działalnością misyjną trzeba objąć każde nowe pokolenie?