Czas szczęśliwie miniony

PRZED TAK WIELKIM MAJESTATEM

Gdyby nie było Soboru i gdyby dzisiaj przyszło nam „złożyć wizytę w sprawie urzędowej księdzu biskupowi”, to wizyta ta miałaby następujący przebieg: „Wchodząc do pokoju, w którym (biskup) przyjmuje interesantów, żegnamy się wodą święconą, umoczywszy palce w kropielniczce przy drzwiach wejściowych. Gdy kropielniczki nie ma, tuż po zamknięciu drzwi kłaniamy się głęboko, a następnie mówimy: »Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus!«. Pierścień biskupi całujemy przyklękając na jedno kolano. (...) Zakończywszy rozmowę (...) żegnamy się z księdzem biskupem, a wychodząc, od drzwi składamy ponownie głęboki ukłon. Przeżegnanie się wodą święconą kończy naszą wizytę” (Ks. L. Jeżowski, „Urbanitas sacerdotalis”, Poznań 1962).

Starszych od nas nie dziwiło takie zachowanie wcale, nas trochę dziwiło. Ich i nas uczono, że pastorom i nawet popom nie przysługuje tytuł ksiądza, tym bardziej biskupa, gdyż nie są oni prawdziwymi kapłanami, a tylko ministrami. Kiedy tymczasem, widząc jak sprawują oni liturgię i jak wierni ich Kościołów biorą w niej udział, nie pomijając sprawy sukcesji, musieliśmy przyznać rację jedynemu Kapłanowi, Chrystusowi, który obiecał, że tam, gdzie się zgromadzi z Jego powodu dwóch albo trzech, również On tam będzie.

Wbrew temu, co twierdzą niektórzy, Sobór zwoływano przecież nie po to, by psuć Kościół, ale by go ratować. Jan XXIII i jego zwolennicy postępowali przecież zgodnie z Tradycją, ale żywą, służącą rozwojowi, a nie konserwowaniu tego, z czym należało się rozstać. Takie podejście nie było czymś niespotykanym w dziejach Kościoła. Ignacy z Loyoli, właśnie on, mówi w „Ćwiczeniach duchowych”, że owszem potrzebna jest znajomość Ojców Kościoła, ale jeszcze bardziej teologów scholastycznych, takich jak Tomasz z Akwinu, Bonawentura i Mistrz Sentencji, czyli Piotr Lombard, gdyż oni trafniej, mówiąc po naszemu, odczytują znaki czasu.

Cóż poradzić, po paru wiekach scholastyka też się zestarzała i dlatego trzeba było poszukać nowych słuchawek, które umożliwiłyby usłyszenie tego, co Duch mówi Kościołowi. Kościół żyje więc od soboru do soboru i wciąż, z lepszym lub gorszym skutkiem, zmaga się z tym samym znakiem zapytania, jakim jest Bóg, człowiek i świat. Dzisiaj już wiemy, dzięki Soborowi, że nie zmagamy się sami, ale razem z wyznawcami innych religii i ateistami. Wiemy też, że wynik tych zmagań jest i pozostanie tylko częściowo zadowalający. Ta pokora wobec rzeczywistości jest największym osiągnięciem ostatniego Soboru. Ilekroć Kościoły o tym zapominały, wtedy zaczynały płonąć stosy. A przecież: „Błogosławieni czystego serca, albowiem oni będą oglądać Boga”. Już, teraz.

W poprzednim numerze, tekstem ks. Jacka Prusaka „Duchowe tsunami do nas nie dotarło” rozpoczęliśmy cykl artykułów poświęconych najważniejszym pytaniom, które Sobór Watykański II stawia Kościołowi: czy reforma posoborowa została doprowadzona do końca? Jaki pomysł ma Kościół na współczesny kryzys wiary? Dziś pytanie: co by było, gdyby nie było Soboru?

Wszystkie teksty będzie można przeczytać na stronie tygodnik.com.pl/sobor