Wyznajemy jeden chrzest na odpuszczenie grzechów

Tematem kolejnej katechezy na temat symbolu wiary są słowa wersetu: „Wyznajemy jeden chrzest na odpuszczenie grzechów”. Chrzest święty jest jedynym sakramentem, który został wymieniony w Credo. Na początku zwróćmy uwagę, że wyznanie wiary używa słowa „wyznajemy” (homologoúmen), w odróżnieniu od sformułowania „wierzymy” (pisteúomen), które wskazuje na pewną różnicę tego wyznania w stosunku do wiary, która odnosi się do trzech Osób Trójcy Świętej. „Wyznajemy jeden chrzest” a „wierzymy” w Boga Ojca Wszechmogącego, Syna Jego Jednorodzonego i Ducha Świętego. Chrzest jest pierwszym z sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego, na które składają się chrzest, bierzmowanie i Eucharystia. Dzięki nim stajemy się uczestnikami nowego życia, które objawiało się w zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa. Katechizm Kościoła Katolickiego syntetycznie wprowadza w misterium chrztu, ucząc: „Chrzest święty jest fundamentem całego życia chrześcijańskiego, bramą życia w Duchu (vitae spritualis ianua), i bramą otwierającą dostęp do innych sakramentów. Przez chrzest zostaliśmy wyzwoleni od grzechu i odrodzeni jako synowie Boży, stajemy się członkami Chrystusa oraz zostajemy wszczepieni w Kościół i stajemy się uczestnikami jego posłania. «Chrzest jest sakramentem odrodzenia przez wodę i w słowie»” (KKK 1213).

Geneza chrztu

Chrzest został przygotowany przez wielkie wydarzenia z historii zbawienia. W liturgii Wigilii Paschalnej modlitwa błogosławieństwa wody chrzcielnej wspomina między innymi: wody pierwszego stworzenia, potop i arkę Noego, przejście przez Morze Czerwone oraz rzekę Jordan, co otwierało narodowi wybranemu dostęp do Ziemi Obiecanej, obrazu życia wiecznego. Wszystkie te zapowiedzi znalazły swoje wypełnienie w osobie, czynach i słowach Jezusa Chrystusa. On sam na początku swojej publicznej działalności w duchu solidarności z grzesznymi ludźmi przyjął chrzest w wodach Jordanu z rąk Jana Chrzciciela. Pan Jezus mówił także o swojej męce i  śmierci krzyżowej, którą miał przyjąć w Jerozolimie, jako o „chrzcie”, którym będzie ochrzczony. Całe Jego życie rozciąga się niejako pomiędzy chrztem w Jordanie a chrztem na krzyżu. Na krzyżu z Jego przebitego boku wypłynęła krew i woda, które tradycja chrześcijańska rozumiała jako zapowiedź chrztu i Eucharystii, sakramentów nowego życia. Po swoim zmartwychwstaniu Chrystus polecił apostołom, aby czynili uczniami ludzi ze wszystkich narodów, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego (por. Mt 28, 19). W rozmowie z Nikodemem Jezus uczył o konieczności powtórnego „narodzenia się z wody i Ducha”, aby móc wejść do Królestwa Bożego (por. J 3, 5).

Chrzest to sakrament wyzwolenia i prawdziwego nowego życia razem z Chrystusem. Daje wierzącemu uczestnictwo w życiu, śmierci oraz zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa. Neofici, którzy przyjmują chrzest, zostają „zanurzeni” w śmierć Chrystusa, „razem z Nim pogrzebani”, aby „wkroczyli w nowe życie” dzięki Jego zmartwychwstaniu oraz zesłaniu Ducha Świętego (Rz 6, 3–4). Nowy Testament uczy o chrzcie jako „nowym stworzeniu” (2 Kor, 5, 17). Nowo ochrzczony staje się przybranym synem Bożym, „uczestnikiem Boskiej natury” (2 P 1, 4), członkiem Chrystusa i wraz z Nim „współdziedzicem” Bożych obietnic i dziedzictwa (Rz 8, 17), świątynią Ducha Świętego. Pierwszy List św. Jana mówi o „namaszczeniu od Świętego” (czyli od Ducha Świętego), które będzie pouczać „ochrzczonego” o wszystkim (1J, 2, 20). Za pomocą biblijnej metafory zostaje wyrażona myśl, że Bóg, który „nas namaścił (…), On też wycisnął na nas pieczęć i jako zadatek zostawił Ducha w naszych sercach” (2 Kor 1, 21–22). Owa pieczęć to niezatarte duchowe znamię (charakter), trwały znak przynależności i upodobnienia do Chrystusa oraz jego misji. Znamienia tego chrześcijanin nie może już nigdy utracić i nie wymazuje go także żaden grzech, chociaż z powodu niewiary i grzechu może nie przynosić owoców zbawienia. „Pieczęć Pana” jest znakiem uczynionym przez Ducha Świętego „na dzień odkupienia” (Ef 4, 30) i jako taki jest już zadatkiem życia wiecznego.      

Istota chrztu

Znaczenie misterium chrztu zostało wyrażone w Nowym Testamencie za pomocą różnorodnych obrazowych wyobrażeń takich, jak: nowe stworzenie, oświecenie przez Chrystusa czy obleczenie się w Niego, odnowienie przez Ducha Świętego, nowe obrzezanie, wyzwolenie nowego człowieka oraz wyjście z niewoli grzechu, śmierci czy Prawa. Również na przestrzeni historii Kościoła teologia wypracowała charakterystyczne dla różnych tradycji sformułowania. W teologii ewangelickiej dla wyrażenia tajemnicy odnowienia i odrodzenia człowieka przez łaskę, wiarę i chrzest spotykamy charakterystyczne pojęcie usprawiedliwienia. Teologia prawosławna posługuje się natomiast bardzo często pojęciem przebóstwienia (théōsis) człowieka przez energię Ducha Świętego. Przebóstwienie rozumiane jest jako usynowienie, uczestnictwo w życiu Bożym oraz ustawiczna droga przybliżania się do Boga. Wszystkie te różnorodne obrazy i pojęcia ukazują, że chrzest jest wydarzeniem wyjątkowym i zwrotnym w życiu człowieka, nadając jego egzystencji nowy fundament i nowy kierunek. Chrześcijanin jako osoba otwiera się na pełne życzliwej miłości, zbawcze działanie Boga w nim. Otwiera się i przez wiarę współpracuje, ruszając w pielgrzymkę wiary we wspólnocie Kościoła w kierunku wyznaczonym przez obietnicę nowego życia, która już się realizuje. Doświadczając łaskawości Boga, nie przestaje jednak nadal zmagać się ze złem oraz grzechem w różnych jego przejawach. To zmaganie przeżywane w świetle wiernej i przebaczającej miłości Boga staje się świadectwem głoszącym możliwość nawrócenia, odrodzenia i wyzwolenia każdego, nawet najbardziej zagubionego człowieka.

Chrzest jest jeden

Sakramentu chrztu udziela się tylko jeden raz i nie może on być w życiu jednego chrześcijanina nigdy powtórzony. Chrzest jest bowiem tylko jeden, tak jak jeden jest Bóg, jeden Zbawiciel Jezus Chrystus, jeden Duch Święty, który go ożywia, jeden Kościół, jeden ostateczny cel życia człowieka. W jednoznaczny sposób potwierdza to świadectwo Nowego Testamentu: „Jedno jest Ciało i jeden Duch (…). Jeden jest Pan, jedna wiara, jeden chrzest” (Ef 4, 4–5). Włączenie do Kościoła, nowego ludu Bożego, Ciała Chrystusa, dokonuje się przez chrzest z wody, który udzielany jest w imię Trójcy Przenajświętszej tylko jeden raz w życiu. Dzięki niemu wierzący zostają obdarzeni łaską uczestnictwa w misterium Paschy i Pięćdziesiątnicy. Gdy ktoś dorosły pragnie zostać chrześcijaninem, musi już od czasów apostolskich przejść drogę wtajemniczenia chrześcijańskiego złożoną z wielu etapów, najczęściej nazywaną katechumenatem. Składa się on z wielu istotnych elementów takich, jak: głoszenie słowa, osobiste nawrócenie związane z przyjęciem Ewangelii, przemiana życia i wyznanie wiary, chrzest, namaszczenie i wylanie Ducha Świętego, uczestnictwo w Komunii eucharystycznej. Przyjęty z wiarą chrzest czyni całe życie człowieka prawdziwie paschalnym, aktywnym i dynamicznym. Nie jest wydarzeniem chwilowym, statycznym czy przejściowym. Jest on istotnym, zwrotnym i koniecznym etapem na drodze chrześcijańskiego dojrzewania, które trwa przez całe życie i ogarnia wszystkie wymiary ludzkiej egzystencji aż do zmartwychwstania i ostatecznego spełnienia w Bogu. Kiedy chrześcijanin upadnie przez grzech, to przez podjętą przez niego łaskę pokuty dokonuje się powrót do tego, co wydarzyło się w  celebracji chrzcielnej.