Gdy czuję gniew, złość, nienawiść

Milena Kindziuk: – Czuję złość, gniew i nienawiść. Czy mam się z tego spowiadać?

O. Tadeusz Florek OCD: – Nie.

– Dlaczego?

– Bo same uczucia nie podlegają ocenie moralnej.

– A jak moja nienawiść doprowadzi na przykład do zabójstwa?

– To wszystko zmienia. Bo ważne jest to, co zrobimy z naszymi uczuciami, jak nimi pokierujemy. Gdy pokierujemy źle, robiąc komuś – albo sobie – krzywdę, wtedy trzeba się z tego wyspowiadać. Podobnie, jeżeli ktoś świadomie, dobrowolnie, z pełną premedytacją chciałby podtrzymywać w sobie niektóre uczucia, jak np. złość czy nienawiść, wtedy należałoby to wyznać w konfesjonale.

– Uczucia zatem odgrywają ważną rolę w życiu duchowym...

– Bardzo ważną. Nic ich nie zastąpi. W relację z Bogiem wchodzi cały człowiek, we wszystkich wymiarach. Ludzie rzadko o tym pamiętają. Pewnie dlatego, że w życiu Kościoła często rola uczuć nie była wystarczająco doceniana, całymi latami akcentowało się raczej wymiar rozumu, skupienia się na doświadczaniu Boga w wymiarze intelektualnym, a to nie jest pełne doświadczanie Boga. Uczucia bywają pomijane, ponieważ pokazują to, co nieuporządkowane, ale też i to, co dobre.

– Jeżeli więc uczucia nie są uporządkowane, nie można mówić o prawidłowo rozwijającym się życiu duchowym?

– To zależy. Różne są stopnie nieuporządkowania. Osoba z patologią, np. z silnym lękiem, będzie przeżywać wielką trudność w każdej relacji, również w odniesieniu do Boga. Natomiast osoby w normie właśnie dopiero dzięki życiu duchowemu widzą swoje nieuporządkowane uczucia. Dodałbym jeszcze, że nieuporządkowane uczucia mogą pojawiać się do końca życia. Człowiek dzięki życiu duchowemu poznaje je i nieustannie wprowadza w nie jasność i porządek. Jednak praca nad uczuciami nie ma końca. Widzę to na przykładzie psychoterapii, którą prowadzę. Ludzie, którzy żyją głębią życia duchowego, znają lepiej siebie, mają szeroką gamę uczuć: od smutku, cierpienia, żalu, przez złość i nienawiść do radości czy satysfakcji. Kiedy natomiast ktoś prowadzi „powierzchowne” życie, to znaczy jest bardziej obserwatorem niż uczestnikiem, nie podejmuje również trudu kierowania uczuciami. Wtedy może łatwo pójść za tym, co nieuporządkowane, ulegać nastrojom, smutkom, żalom, lękom, rozdrażnieniu, i co więcej – w pośpiechu może nie uświadamiać sobie swoich uczuć. I wtedy człowiek, próbując się modlić, może się zniechęcać, gdyż na modlitwie wszystkie uczucia dają znać o sobie.