Proporcjonalizm

Gdyby zaś uznać istnienie jednej prawdy moralnej umożliwiającej określenie winy i jednocześnie nie posiadać żadnej idei miłosierdzia i przebaczenia, wówczas uwolnienie się od winy możliwe byłoby jedynie dzięki przyjęciu kary czy jakiejś innej formy pełnej sprawiedliwej odpłaty. Wtedy wiele spośród naszych skutecznych aktów czynienia dobra i unikania zła wynikałoby z lęku przed karą i związanego z tym przymusu, a nie ze zrozumienia, z miłowania i wolnego wybierania tego, co dobre. Taki z kolei system oparty wprawdzie na jednym, obiektywnym wzorcu normatywnym, ale pozbawiony możliwości przebaczenia i miłosierdzia, miałby w sobie coś niegodnego człowieka. Tymczasem jednym z istotnych elementów nauki moralnej Kościoła jest właśnie głoszenie przebaczenia, odpuszczenia grzechów, miłosierdzia, przemieniającej mocy łaski Bożej. Pozwala to uniknąć bezduszności etyki skupionej wyłącznie na spójności i obiektywności systemu norm i sankcji, a jednocześnie zachować wbrew relatywizmowi obiektywny wzorzec normatywny strzegący prawdziwego dobra człowieka.

[1] Por. Jan Paweł II, Veritatis splendor, 13 (odtąd cytowane jako: VS). 
[2] Angielska wersja Raportu większości została zaprezentowana jako: The Question is not Closed: The Liberals Replay, w: The Birth Control Debate, red. Robert Hoyt, The National Catholic Reporter, Kansas City MO 1968, s. 63–78. Łacińska nazwa dokumentu brzmi: Documentum Syntheticum de Moralitate Regulationis Nativitatum. 
[3] Proporcjonalistyczną argumentację Raportu większości odrzucił papież Paweł VI w encyklice Humanae vitae 14, a proporcjonalizm i konsekwencjalizm jako takie odrzucił Jan Paweł II – por. VS, 74–75. 
[4] Por. Germain Grisez, The Way of the Lord Jesus, t. 1: Christian Moral Principles, Franciscan Press, Quincy IL 1997, s. 147, 152 (odtąd cytowane jako: Christian Moral Principles). 
[5] Por. VS, 77. 
[6] Por. Sancti Thomae de Aquino, Summa Theologiae, I–II q. 20 a. 2, Editiones Paulinae, Roma 1962; William E. May, Aquinas and Janssens on the Moral Meaning of Human Acts, w: The Thomist, 48 (1984), s. 579. 
[7] Por. VS, 79–83. 
[8] Por. VS, 78–82; Katechizm Kościoła Katolickiego, 1756. 
[9] Por. G. Grisez, Christian Moral Principles, dz. cyt., s. 146.