Wychowanie patriotyczne w edukacji wczesnoszkolnej

Jednym z najważniejszych zadań wychowania patriotycznego w okresie wczesnoszkolnym jest ukształtowanie w świadomości uczniów obrazu Ojczyzny, zainteresowania jej problemami oraz serdecznego stosunku do niej. W umyśle dziecka pojęcie Ojczyzny stopniowo zwiększa zakres, zaczyna się od najbliższego środowiska, dzielnicy, wsi, czy miasta i przechodzi do regionu a potem na cały kraj. Pod wpływem coraz szerszych kontaktów z ojczystą przyrodą, kulturą, ludźmi, a także poprzez poznawanie opowieści, wierszy, czytanek, przeżycia te wzbogacają się coraz to nowymi elementami. Etap ten odgrywa bardzo ważną rolę w procesie kształtowania obrazu Ojczyzny, ponieważ dostarcza pierwiastków intelektualnych, które w świadomości wychowanków tworzą konkretny, realny obraz bogatej i chlubnej przeszłości. Obraz Ojczyzny wzbogaca się również pod wpływem wiedzy o współczesności – nauczyciel wprowadza uczniów w życie społeczne, zapoznaje z normami życia ludzi w różnych grupach (poczynając od klasy), pracą ludzi w różnych zawodach. Ta wiedza społeczna staje się podstawą do kształtowania postaw i przekonań, jednocześnie pomaga w rozumieniu tego, co dzieje się w Ojczyźnie.

Ze względu na psychikę i możliwości intelektualne dziecka 7-letniego, wszelkie informacje muszą być dostosowane do jego wieku. Chociaż pożądany jest optymizm, wiara w przezwyciężanie przeszkód, informacje powinny dotyczyć nie tylko osiągnięć, ale i trudności.

Efektem prawidłowo przebiegającego procesu wychowania patriotycznego w okresie wczesnoszkolnej edukacji powinno być poczucie dumy z przynależności do narodu polskiego, szacunek dla kraju, poczucie więzi kulturowej z narodem. Więź taka tworzy się i umacnia pod wpływem wspólnoty języka, zwyczajów i obyczajów. Wynika ona z czynnego i świadomego uczestnictwa w świętach i uroczystościach szkolnych i państwowych, które dostarczają dzieciom głębokich przeżyć, a tym samym przyczyniają się do emocjonalnego zespalania się z Ojczyzną. Szczególną siłę oddziaływania na tworzenie więzi z najbliższym środowiskiem i narodem wykazują symbole: sztandar szkoły, godło państwa, barwy narodowe, hymn szkolny i państwowy, mundury wojskowe, pomniki. Organizowane przez nauczyciela wycieczki do muzeum, na groby żołnierzy, pod pomniki umożliwiają kontakt dziecka z dziedzictwem kulturowym czy rzeczywistością. Udział w przygotowaniu uroczystości klasowych, troska o estetykę sali lekcyjnej, boiska, parku, osiedla wyrabia gotowość do działania na rzecz Ojczyzny, pozwala na ukształtowanie motywacji działania wychowanków, które jest bardzo ważnym celem realizacji procesu wychowania patriotycznego, chodzi bowiem o zacieśnienie więzi z własnym narodem i krajem.

Specyfika procesu wychowania patriotycznego polega na tworzeniu pożądanych sytuacji wychowawczych. Osiągnięcie tego celu jest możliwe tylko przez dobranie odpowiednich treści w zaprogramowanym właściwie zorganizowanym procesie dydaktycznym i wychowawczym, który rozwija się i ugruntuje w czasie zajęć szkolnych i pozalekcyjnych. Każde działanie wychowawcze powinno bazować na treściach moralnych, patriotycznych, gdyż stanowią one integralną całość wychowania. „Procesowi temu powinna towarzyszyć aktywność i samodzielność wychowanków w zdobywaniu wiedzy i społecznych doświadczeniach”[11].

***

Helena Radziewicz – nauczycielka wychowania przedszkolnego w Zespole Szkół nr 14 przy Szpitalu J. Śniadeckiego w Białymstoku

[11] F. Iniewski, Ogólne..., op. cit., s. 27.