Rodzina z problemem alkoholowym

W Polsce żyje około 1,5-2,0 mln dzieci wychowujących się w rodzinach z problemem alkoholowym, a z tego 500 tys. znajduje się w dramatycznej sytuacji zagrażającej ich zdrowiu i życiu [1]. Nauczyciele często nie zdają sobie sprawy, jak bardzo mogą pomóc tym dzieciom, jak ważną rolę odgrywają w systemie przeciwdziałania wykorzystywaniu najmłodszych. Dzięki nim dzieci mogą mieć szansę na wczesną i bardziej skuteczną pomoc, a tym samym na normalne życie, a często na uniknięcie tragedii.

Kluczem do powyższego sukcesu jest zrozumienie, co dzieje się w rodzinie z problemem alkoholowym, oraz rozpoznanie dzieci potrzebujących wsparcia i udzielenie im pomocy na miarę własnych możliwości. Porównajmy rodzinę z problemem alkoholowym i rodzinę prawidłowo funkcjonującą [2].

Aspekty opieki rodzicielskiej
1. Określenie ról
2. Przezwyciężanie komunikatów negatywnych
3. Kochać czy zawstydzać?
4. Rozumienie granic
5. Akceptowanie uczuć
6. Rodzice: nauczyciele i przewodnicy
7. Nakładanie rozsądnych ograniczeń
8. Etapy rozwoju dziecka
9. Życie w miłości
10. Organizowanie życia rodzinnego

Wzorzec postępowania w zdrowej rodzinie
Zadaniem rodziców jest opieka nad dzieckiem. Komunikaty są jasne i zrozumiałe; jeżeli natomiast takie nie są, mogą zostać zakwestionowane. Dziecko zawsze jest kochane, nawet jeżeli jego zachowanie jest nie do przyjęcia. Granice prywatności są szanowane. Każde uczucie ma prawo zaistnieć. Rodzice są przewodnikami i nauczycielami. Obowiązują rozsądne ograniczenia i zależności. Wymagania stawiane przed dziećmi dostosowane są do ich wieku i osiągniętego stopnia rozwoju. Stale i automatycznie daje się dzieciom odczuć, że są cenione. Życie jest zorganizowane, istnieje planowanie i zdolność do przeciwstawienia się kryzysom.

Wzorce funkcjonowania w rodzinie alkoholowej
Zadaniem dzieci jest opieka nad rodzicami. Występują podwójne komunikaty, wprowadzające zamieszanie i wymagające domyślania się. Dziecko jest zawstydzane. Granice prywatności są zamazane i często ulegają zniszczeniu. Uczucia bywają przedmiotem agresji i dlatego są tłumione. Dzieci same się wychowują najlepiej, jak umieją. Panuje chaos albo skrajna surowość. Wymaga się od dziecka demonstrowania pseudodojrzałości albo też infantylizuje się je. Daje się dzieciom odczuć, że są nic nie warte i nie zasługują na miłość. Przechodzi się od jednego kryzysu do drugiego, a kiedy kryzysu nie ma, członkowie rodziny sami go tworzą.