Wychowanie do życia w rodzinie - ważna dziedzina

Niedojrzałość psychoseksualna może mieć bezpośredni lub pośredni związek z niektórymi negatywnymi przejawami funkcjonowania małżeństwa i rodziny, np. z upowszechnianiem kohabitacji, obniżeniem płodności (wynikającym m.in. z konsekwencji zbyt wczesnej aktywności seksualnej lub stosowania niektórych środków antykoncepcyjnych), zubożeniem charakteru relacji między mężczyzną i kobietą, konfliktami rodzinnymi, zachwianiem wzorców ról rodzicielskich (kryzysem ojcostwa i macierzyństwa), osłabieniem trwałości małżeństw i rozwodami, samotnym macierzyństwem, problemami wychowawczymi wynikającymi z nieprzygotowaniem do roli rodzica, zdradami małżeńskimi, przemocą w rodzinie, zaburzeniami rozwoju i zdrowia psychoseksualnego, dewiacjami seksualnymi [11].

Polski model wychowania w omawianej dziedzinie rozumiany jest jako wszechstronne przygotowanie dzieci i młodzieży do małżeństwa i życia rodzinnego, ujmującego człowieka w aspekcie biologicznym, psychicznym, społecznym i etycznym. To, co różni istniejące programy kształcenia od powyższych, to kształtowanie poczucia odpowiedzialności za podejmowanie różnorodnych decyzji i zachowań (także seksualnych), dążenie do osiągania przez młodzież dojrzałości i budowanie optymalnych dla godnego życia systemów wartości. Odbywa się to drogą poznania i zrozumienia samego siebie poprzez dyskusje, rozmowy, samodzielne dochodzenie do własnych decyzji (wolne od presji społecznych), podkreślanie trwałości związków i pozytywnych stron płciowości. Głównym celem zajęć z dziećmi i młodzieżą jest przygotowanie do funkcjonowania w rolach małżeńskich i rodzicielskich we wszystkich aspektach życia człowieka. Wychowanie seksualne jest jednym z elementów wychowania do życia w rodzinie, stanowi jego ważną i nieodłączną część. Cały proces wychowania skupia się przede wszystkim na formowaniu postaw, a nie tylko na informowaniu o zjawiskach i problemach.

Analizy współczesnych problemów funkcjonowania rodziny oraz postaw społecznych nastoletnich chłopców i dziewcząt wyraźnie wskazują na potrzebę kształtowania dojrzałości psychoseksualnej i społecznej młodzieży [12]. Ważne jest podnoszenie poziomu wiedzy młodzieży w omawianej sferze [13], uczenie kultury mówienia i zachowania się w obszarze seksualności, uwzględniającej poszanowanie nadrzędnych wartości człowieka, zachowanie równowagi ról płciowych mężczyzny i kobiety (dążenia feministyczne doprowadziły do zachwiania wzorca ról płciowych z coraz częstszymi tendencjami do dominacji kobiet nad mężczyznami), podnoszenie rangi trwałości małżeństwa i rodziny, kształtowanie umiejętności prawidłowej komunikacji i rozwiązywania konfliktów, ćwiczenie umiejętności związanych z inteligencją emocjonalną, asertywnością, podnoszenie poczucia własnej wartości, itp.

[11] Por. K. Wiśniewska–Roszkowska, Eros zabłąkany, Warszawa 1989; J. Augustyn, Wychowanie do integracji seksualnej, Kraków 1994; A. Marcol, Etyka życia seksualnego, Opole 1995; W. B. Skrzydlewski, Etyka seksualna. Przemiany i perspektywy, Kraków 1999; W. B. Skrzydlewski, Seks przedmałżeński – ma sens czy nie? Kraków 1999; C. Cekiera, Psychoprofilaktyka uzależnień oraz terapia i resocjalizacja osób uzależnionych, Lublin 1992; J. Mariański, Rodzina wobec wartości: rozpad czy transformacja. [W:] D. Kornas–Biela, Rodzina: źródło życia i szkoła miłości. Lublin 2001 s. 87–108; M. Chymuk, Oczekiwania młodzieży w stosunku do przedmiotu „Wychowanie do życia w rodzinie”, [W:] Chymuk M., Topy D. (red.), Edukacja prorodzinna, Kraków 2002, s. 347–353, Jan Paweł II, Evangelium Vitae, Warszawa 1995.
[12] Wybrane aspekty postaw młodzieży wobec płciowości, małżeństwa i rodzicielstwa zostały opisane w artykule: M. Komorowska-Pudło, Wychowanie do życia w rodzinie a postawy młodzieży wobec płciowości, małżeństwa i rodzicielstwa, Wychowawca, nr 7/8 2007.
[13] Porównanie dane z trzech badań z 1992 (Z. Izdebski, Seksualizm dzieci i młodzieży w Polsce; Raport z badań. Zielona Góra 1992), 1998 (W. Wróblewska, Nastoletni Polacy wobec seksualności. Warszawa 1998) i 2003 (M. Komorowska-Pudło, Czynniki warunkujące kształtowanie postaw młodzieży wobec seksualności człowieka, Niepublikowana praca doktorska, UKSW, Warszawa 2003) roku wskazuje na zwiększający się odsetek korzystających z wiedzy przekazywanej przez rodziców (odpowiednio: 5%, 19,45%, 44,57%) i szkołę (odpowiednio: 29,15%, 23,45% i 50,58%). Jednakże ważnym źródłem informacji są od wielu lat niezmiennie czasopism popularne (odpowiednio: 24,05%, 61,2% i 32,48%) oraz rówieśnicy (odpowiednio: 36,25%, 38,7%, 36,35%). Ostatnie dwa źródła wiedzy na temat płciowości są dość często niewiarygodne i przejaskrawiające zagadnienia seksualności człowieka.