Czy Kościołowi potrzebna jest lustracja?

Kapłani mają problem
z pogranicza etyki i rachunkowości
co zrobić ze srebrnikami
które Judasz rzucił im pod nogi

Na wstępie należy zastanowić się nad pojęciem: “lustracja w Kościele”. W obowiązującym w Polsce systemie prawnym lustracja odnosi się do oceny przeszłości i obecnej wiarygodności osób sprawujących ważne funkcje publiczne. Gdy w pełni zacznie obowiązywać nowa ustawa o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa 1944-1989 oraz treści tych dokumentów, lustracji podlegać będzie znacznie większe grono osób zaufania publicznego, między innymi także radni, dyrektorzy szkół, ludzie biznesu itp. Jednak ani w dotychczasowych, ani w mających obowiązywać w niedalekiej przyszłości rozwiązaniach nie przewiduje się lustracji duchowieństwa Kościoła katolickiego i innych związków wyznaniowych. Z tego prostego stwierdzenia wynika więc fakt, że głośna od przynajmniej kilkunastu miesięcy sprawa kontaktów niektórych księży, zakonników czy zakonnic z komunistycznymi służbami walczącymi z Kościołem ma przede wszystkim znaczenie moralne i historyczne.

suma została zapisana
po stronie wydatków
zanotują ją kronikarze
po stronie legendy

Z punktu widzenia historyka problem współpracy części duchowieństwa z aparatem represji PRL jest częścią panoramy, ukazującej metody i skutki działań komunistycznej bezpieki w różnych środowiskach, z natury rzeczy niechętnych reżimowi komunistycznemu w latach 1944-1989. Kościół jest przy tym wdzięcznym obiektem badawczym z kilku przynajmniej powodów. Był przez komunistów postrzegany jako główny przeciwnik, w największym stopniu przeciwstawiał się wpływom sowieckim w Polsce, dla większości Polaków stanowił autorytet zasadniczy i nieraz ostateczny nie tylko w kwestiach wiary, jego sposób postrzegania i objaśniania rzeczywistości różnił się zasadniczo od oficjalnie obowiązującego.

Przeciwko Kościołowi katolickiemu kierowany był największy wysiłek operacyjny tajnych służb i wspierającego je Urzędu do Spraw Wyznań, kierowanych – co warto podkreślić i przypomnieć – przez PZPR. Rozmiar i rozmach działań prowadzonych przeciwko Kościołowi jest bezcennym źródłem wiedzy o istocie komunistycznego aparatu represji.