Dialog, który łączy

Ważną rolę dla współpracy wspólnot chrześcijańskich spełniła Pierwsza Światowa Konferencja Misyjna w roku 1910 w Edynburgu, uznawana za początek współczesnego ruchu ekumenicznego. W roku 1927 zebrała się w Lozannie Światowa Konferencja Kościołów do Spraw Wiary i Ustroju Kościelnego: bez mała czterystu przedstawicieli stu ośmiu Kościołów i wspólnot chrześcijańskich rozważało zagadnienia związane z jednością, posłannictwem, istotą, podstawami wiary, instytucją, sakramentami i jednością Kościoła.

Bolesne doświadczenia II wojny światowej – ewakuacje, wypędzenia, więzienia, obozy koncentracyjne i obozy pracy, cierpienia, głód i prześladowania – spowodowały wytworzenie postawy wzajemnej solidarności chrześcijan należących do odmiennych wspólnot wyznaniowych. Z wielu regionów świata dobiegało głośne wołanie o przywrócenie widzialnej jedności chrześcijan. W roku 1948 w Amsterdamie przedstawiciele 147 Kościołów protestanckich i prawosławnych z 44 krajów powołali Światową Radę Kościołów, której bazę doktrynalną sformułowano na III Zgromadzeniu Ogólnym w New Delhi. Do organizacji tej mogą należeć Kościoły, które zgodnie z Pismem Świętym wyznają, że Pan Jezus Chrystus jest Bogiem i Zbawicielem, i dlatego dążą wspólnie do wypełnienia tego, do czego są powołane ku chwale Boga Ojca, Syna i Ducha Świętego.

Ekumenizm a Kościół rzymski

Stosunek Kościoła rzymskokatolickiego do ruchu ekumenicznego, dążącego do jedności chrześcijan we współpracy z innymi Kościołami ulegał stopniowym zmianom. Pierwszym papieżem, który zagadnienie jedności uznał za zasadniczy motyw swego posługiwania, był Leon XIII (1878-1905). Nowością jego pontyfikatu było wyeliminowanie z oficjalnego języka Watykanu określeń „schizmatyk” i „heretyk”. Papież ten z szacunkiem wyrażał się o tradycjach teologicznych i liturgicznych Kościołów prawosławnych. Zajmował się też Kościołem anglikańskim, a u protestantów dostrzegał wspólne dobro, jakim jest Biblia.

Przełomowym dla rozwoju katolickiej myśli ekumenicznej okazał się pontyfikat Jana XXIII (1958-1963), który w encyklice zwołującej Sobór Watykański II Ad Petri Cathedram zaznaczył, że jednym z jego celów jest przywrócenie chrześcijańskiej jedności. Ważną rolę w przygotowywaniu tekstów soborowych odegrali obserwatorzy niekatoliccy, którzy podczas cotygodniowych spotkań z pracownikami Sekretariatu do spraw Jedności Chrześcijan mieli okazję ustosunkować się do projektów uchwał. Komisje zapoznawały się z ich uwagami i uwzględniały je w ostatecznej redakcji oficjalnych dokumentów soborowych. Sobór uznał światowy ruch ekumeniczny za dzieło Ducha Świętego oraz przyznał, że chrześcijanie są winni wszelkim rozłamom. Sobór w ruchu ekumenicznym dostrzegł wielkie zadanie, wyzwanie i szansę dla całego Kościoła Chrystusowego.