Nauka o Bogu w trudnych czasach

Autentyczna teologia nie funkcjonuje na zasadzie wiedzy samej dla siebie, lecz pozostaje „na usługach” wspólnoty wiernych. Wspólnocie tej pomaga w głębszym odczytaniu treści boskiego Objawienia i sformułowaniu zarazem konkretnych zadań jako życiowych postulatów będących osobistą odpowiedzią człowieka na inicjatywę Boga. W ten sposób teologia jest zarówno wiedzą teoretyczną, jak i praktyczną.

Teolog działa w optyce Opatrzności i prowadzi narrację o Bogu, człowieku i świecie, w którym żyje. Wierzy, że pozostaje w świecie, w którym działanie Boga jest odwieczne i niezmienne, nawet jeżeli wszechświat ten ulega przeobrażeniom. W swojej argumentacji na korzyść Boga i człowieka, wobec zaistniałych sytuacji i problemów teolog nie zawsze może odwołać się do prawd sprawdzalnych przez materialne lub logiczne doświadczenia, które by potwierdzały obiektywność jego twierdzeń. Wie jednak, że jego narracja jest prawdziwa.

Teolog, przekonany o jej prawdziwości (chociaż w istocie nie jest ona jego narracją, lecz Bożą), spotykając się z odmienną interpretacją tekstów biblijnych przez chrześcijan z innych Kościołów, bronił się będzie przed pokusą myślenia postmodernistycznego, które sugeruje konieczność rozpłynięcia się w powszechnej zmienności. Świadomy, że nie musi wynajdywać narracji kompletnie nowych, teolog zdobywa się na odwagę i wysiłek odczytania i analizowania teraźniejszości w kluczu tego, co już dokonało się w przeszłości i co przekazały nam poprzednie pokolenia.

Choć wie, że świat staje się coraz bardziej złożony, że temu procesowi poddana jest wciąż rozwijająca się doktryna chrześcijańska, to jednak wierzy w Bożą Opatrzność – w to, że Bóg pozostaje niezmiennie zawsze ten sam. Wielkie rewolucje były na ogół próbą opowiedzenia na nowo starych prawd, tak żeby objąć nimi coraz większy obszar i większą liczbę osób. Świadomy tego teolog, który myśli ekumenicznie, gromadzi doświadczenie innych Kościołów. Dostrzega przy tym, że lepsze odczytywanie treści wiary pozwala mu dojrzewać bardziej, poznawać głębiej i zdobywać większą mądrość o Bogu i o tym, co rodzi się z wiary.

To pozwala mu wypowiadać się o wcześniej zdefiniowanych prawdach jako o ciągle świeżych i aktualnych, z szerokim uwzględnieniem mądrości swojej wspólnoty wiary i bez pogardzania sensu fidei – wyczuciem wiary wiernych z innych Kościołów. W ten tylko sposób objawia swoje piękno kościelny charakter chrześcijańskiej wiary, która jest osobistym przyznaniem się do Boga „wewnątrz” Chrystusowego Kościoła. Bogaty w mądrość wielu Kościołów teolog jest pokorny, ponieważ wie, że chociaż Bóg obiecał mu poznanie doskonalsze, to jednak zastrzegł, że nie zdoła on objąć wszystkiego swoim rozumem. Przed teologami-ekumenistami stoi więc ważne zadanie stworzenia „nowej”, tzn. ekumenicznej narracji o Bogu, o Kościele, o sakramentach, jednym słowem o chrześcijańskiej tożsamości.

Jaki wpływ na teologię ma filozofia?

Punktem wyjścia teologii jest zawsze Słowo Boże, które dotarło do nas w zapisach Starego i Nowego Testamentu. Słowo to jest Prawdą i dlatego teolog konfrontuje je z ludzkim poszukiwaniem prawdy, przez co samo nawiązuje ścisły dialog z filozofią. To poszukiwanie prawdy dokonuje się w formie cyrkulacji, w której „akcja” Słowa Bożego i wysiłek intelektu, rozumiany jako „reakcja”, ciągle na nowo się ze sobą spotykają. Wiara staje się przez to głębsza i czystsza, a myśl ludzka wzbogaca się, ponieważ otwierają się przed nią nowe, nieznane dotąd horyzonty.