Gospel na warsztacie

"To zadziwiające, że przyjęli za swoją religię swoich krzywdzicieli, powitali przesłanie chrześcijaństwa o kochającym, przebaczającym Bogu pomimo tego, że owo przesłanie rzadko było poświadczone przez życie tych, którzy twierdzili, że je wyznają. Te właśnie okoliczności, które miały podporządkować zniewolonych, ograniczyć i stłumić ich krzyk bólu, zostały użyte właśnie by wydobyć pieśni zwycięstwa. (...) Najbardziej srogie i przeciwne sytuacje zrodziły największe i najpotężniejsze pieśni. (...) śpiew nie tylko podtrzymywał lecz przynosił triumf dokładnie pośród najtrudniejszych okoliczności" - Gwendolin Sims Warren

BIBLIA - KSIĘGA WYCHODZENIA "Z ZIEMI EGIPSKIEJ, Z DOMU NIEWOLI"

Niewolnictwo pojawia się na kartach Starego Testamentu, nie miało być formą pomocy najbiedniejszym. Sprzedanie siebie czy rodziny było formą spłaty długów, jednakże w tzw. roku jubileuszowym wszystkie zaległości miały być umorzone, ludzie uwolnieni oraz obdarowani na drogę (Wyj 21,2-6).

Niewolnicy w Ameryce słyszeli głównie kazania oparte na wersecie "słudzy bądźcie posłuszni swoim panom" (Kol 3,22). Cała Biblia jest jednak księgą przesiąkniętą wolnością. Czytamy w niej o wyjściu z Egiptu, dziejach Mojżesza, Daniela i o niewoli babilońskiej, wreszcie o Chrystusie - wykupicielu ludzi. Niewolnicy przejęli ją jako swoją księgę. Oderwani od ziemi, domów i wolności w swych pieśniach wyrażali pokrewieństwo dusz z Izraelitami. Śpiewali: "Didn't my Lord deliver Daniel?" "Te pieśni spirituals dawały niewolnikom tożsamość, której okoliczności zewnętrzne zdawały się zadawać kłam: że są ludem wybranym przez Pana" - pisze Ken Curtis. Nawet pieśni najgłębszego smutku jak "Nobody Knows the Trouble I've Seen" kończą się niespodziewanie radosnym "Glory, Hallelujah!". "Wyobraźmy sobie afro-amerykańskich mężczyzn i kobiety, wyczerpanych ciężką niewolniczą pracą od świtu do zmierzchu, śpiewających aż poczują wracającą energię i radość - aż poczują życie!". (Gwendolin Sims Warren).

NADZIEJA I SEKRETNY KOD UCIŚNIONYCH

Niemożliwość mówienia wprost, aby zamaskować przesłanie, lecz też odkryć nieoczekiwane symboliczne możliwości znaczeń sprzyja poezji. Sama Biblia znakomicie nadaje się do kodowania. Wiele z pieśni spirituals oprócz dosłownej historii religijnie opowiedzianejsnuło inną. Lud Boży, czyli Izrael to niewolnicy. Mojżesz to wyzwoliciel, czasem Nat Turner, przywódca powstania niewolników. Egipt lub Babilon reprezentował Południe, a piekło oznaczało głębokie Południe. Faraon symbolizował właściciela niewolników. Rzeka Jordan była rozumiana jako rzeka Ohio lub inna pomiędzy stanami północnymi a południowymi. Może czerwone było skojarzone z Oceanem Atlantyckim. Dom, Kanaan czy Ziemia Obiecana oznaczać mogły: Afrykę, wolne stany lub Kanadę. Pociągi, rydwany, statek mówiły o ucieczce. Podobnie Jezus mógł oznaczać Chrystusa, ale też Harriet Tubman z Kolei Podziemnej.