Mały naród u stóp góry Garizim

Jeśli będziesz zachowywał Jego przykazania, On wysłucha twojego głosu; jeśli będziesz żył Jego słowami, On wysłucha twej modlitwy” (Memar Markah IV, 10). To słowa modlitwy powtarzanej przez najstarszych Samarytan w świątyni w wiosce Kiryat Luza, u stóp góry Garizim. Biblia samarytańska nazywa Garizim „górą wybraną przez Boga”.

Kiryat Luza, leżąca na terytorium palestyńskim, liczy nieco powyżej 300 mieszkańców i jest drugą co do wielkości wioską samarytańską na świecie. Inna grupa Samarytan, także licząca nieco ponad 300 osób, żyje na terytorium izraelskim w miejscowości Holon. Samarytanie mieszkający w Izraelu posługują się językiem hebrajskim. Ci żyjący u stóp góry Garizim rozmawiają ze sobą po arabsku.

Religia domeną mężczyzn

Garizim to pierwsze święte miejsce narodu wybranego w Ziemi Obiecanej. Na tej górze Abraham wzniósł pierwszy ołtarz. Tutaj stał jego namiot oraz namiot Jakuba. W tej okolicy Jakub zakopał posążki bożków rodziny swych żon i tutaj też został pochowany. Tu Jozue po zdobyciu miasta Aj odnowił przymierze z Bogiem. Religia jest tutaj domeną mężczyzn.

W wigilię święta Paschy w wiosce Kiryat Luza unosi się zapach macy, czyli przaśnego chleba paschalnego. Mężczyźni wchodzą do synagogi. Kobiety sprzątają domy. Ważne jest to, aby na święto Paschy w obejściach domów nie pozostało nic zakwaszonego.

W synagodze samarytańskiej, która znajduje się w Kiryat Luza, nie ma żadnych obrazów. Jedynym znakiem obecności Boga jest zamykany i zrolowany w tzw. abisha zwój, zawierający spisany po samarytańsku Pięcioksiąg, czyli pierwsze pięć ksiąg Biblii (Księgę Rodzaju, Księgę Wyjścia, Księgę Kapłańską, Księgę Liczb i Księgę Powtórzonego Prawa).

Przed wejściem do świątyni, która z zewnątrz bardziej przypomina meczet niż budowane przez Żydów synagogi, każdy zdejmuje obuwie. Wszyscy wchodzący najpierw oddają pokłon w stronę ołtarza w końcu pomieszczenia. Modlitwy są śpiewane częściowo po aramejsku, a częściowo w starożytnym języku hebrajskim. Przy wymawianiu imion świętych uczestnicy modlitwy zakrywają prawą ręką twarz na znak szczególnej czci.

Rytualne pieczenie baranków

Na górze Garizim, w wielkim piecu pełniącym funkcję ołtarza paschalnego, płonie ogień. Ogień wyłania się także z dołów wykopanych w ziemi nieopodal ołtarza głównego. To małe piece. W nich poszczególne rodziny będą piekły swoje baranki (zgodnie z poleceniem Mojżesza z Księgi Wyjścia, rozdział 12, wersety 21-27). Piece te zamyka się szczelnie mieszaniną ziemi i błota, aby przyśpieszyć proces pieczenia. Ale i tak potrzeba około trzech godzin, żeby baranki były gotowe do spożycia.