Mówi afrykański sekretarz Jana Pawła II

Gdy wspominamy sekretarzy Jana Pawła II, na myśl przychodzą –prawie automatycznie – dwa nazwiska: Stanisław Dziwisz i Mieczysław Mokrzycki. Nie wszyscy pamiętają, że na samym początku pontyfikatu Papieżowi służył także ks. prał. John Magee, Irlandczyk, dawny sekretarz Pawła VI i Jana Pawła I, oraz ks. prał. Emery Kabongo, Kongijczyk, który trafił do papieskiego apartamentu z dyplomacji Stolicy Apostolskiej. Ks. prał. Kabongo pracował w sekretariacie Ojca Świętego przez pięć lat (1982-87); w październiku 1987 r. został mianowany arcybiskupem Luebo w Demokratycznej Republice Konga – zarządzał kongijską diecezją do 2003 r. Po przejściu na emeryturę Jan Paweł II mianował swego dawnego sekretarza kanonikiem Bazyliki św. Piotra. Abp Kabongo wrócił więc do Watykanu i zamieszkał w rezydencji kanoników, która przylega do budynku zakrystii Bazyliki św. Piotra. Spotkałem go tam, by powspominać czasy, gdy mieszkał w papieskim apartamencie u boku Jana Pawła II. (W. R.)

WŁODZIMIERZ RĘDZIOCH: – Jak to się stało, że został Ksiądz Arcybiskup sekretarzem Jana Pawła II?

ABP EMERY KABONGO: – Po raz pierwszy spotkałem Jana Pawła II w 1980 r., podczas jego podróży do Brazylii. Pracowałem wówczas w Nuncjaturze Apostolskiej w tym kraju – byłem od czterach lat w Brazylii, a wcześniej pełniłem misję w Nuncjaturze w Korei. Papież mieszkał w budynku Nuncjatury, a jego apartament znajdował się niedaleko od mojego. Następnego roku wróciłem do Watykanu i kontynuowałem pracę w Drugiej Sekcji Sekretariatu Stanu (dziś Sekcja ds. Relacji z Państwami), gdzie zajmowałem się problemami kontynentu azjatyckiego. Mieszkałem w Międzynarodowym Domu dla Księży. 10 lutego 1982 r. zadzwonił do mnie substytut Sekretariatu Stanu ks. prał. Martinez Somalo, prosząc, bym następnego dnia przyszedł do Watykanu. Ponieważ 11 lutego jest w Watykanie dniem świątecznym (rocznica podpisania Traktatów Laterańskich), spytałem, czy chodzi o coś pilnego. Nie odpowiedział mi, powtarzał jedynie: „Proszę przyjść”. Gdy nazajutrz zjawiłem się w Sekretariacie Stanu, ks. prał. Somalo oznajmił mi, że wybrano mnie do pracy w prywatnym sekretariacie Ojca Świętego.   

– Jak zareagował Ksiądz Arcybiskup na tę wiadomość?

– Uśmiechnąłem się i spytałem substytuta, czy przypadkiem nie żartuje. Odpowiedział mi, że to poważna sprawa. Chciałem się zastanowić nad tą propozycją i udałem się do mojego biura, lecz zadzwonił telefon – to był ks. Stanisław, który powiedział mi: „Emery, przyjdź do apartamentu”. Spytałem go, jak mam się ubrać, lecz on powiedział: „Przyjdź tak jak jesteś ubrany”. Gdy zjawiłem się w apartamencie, Ojciec Święty zaprosił mnie do swego gabinetu. Rozmawialiśmy nieco – Papież pamiętał nasze spotkanie w Brazylii, po czym poprosił mnie, bym od zaraz zaczął pracę.   

– W apartamencie byli wówczas sami Polacy (Papież, ks. Dziwisz, siostry sercanki). Jak czuł się Ksiądz Arcybiskup w tym polskim środowisku?

– Zdawałem sobie sprawę, że ludzie, którzy wybrali mnie do pracy w Apartamencie Papieskim, nie uczynili tego ze względu na jakieś moje szczególne zasługi, lecz z dobrego serca, dlatego miałem do nich zaufanie. I nie zawiodłem się – byłem z nimi szczęśliwy. Zacząłem uczyć się trochę polskiego, by móc koncelebrować Mszę św. (Papież odprawiał po polsku, gdy gościł grupy z Polski). Wykonywałem pracę biurową – pracy było bardzo dużo, ale wszystko odbywało się w rodzinnej atmosferze.

– W jakim języku rozmawialiście z Papieżem?

– Z reguły po włosku, ale czasami Ojciec Święty zwracał się do mnie po francusku, wówczas mówiliśmy w tym języku.

– Gdy na Stolicę Piotrową wybrano arcybiskupa Krakowa, mówiono, że nowy Papież nie zna świata, że jest „zbyt polski”. Okazało się jednak, że Jan Paweł II jest pierwszym Papieżem naprawdę uniwersalnym, który żył problemami Kościołów lokalnych i odwiedzał je, gdy tylko było to możliwe. Jakie więzy łączyły Papieża z Kościołami w Afryce?

– Janowi Pawłowi II leżał na sercu los wszystkich narodów świata, w szczególności narodów mniej szczęśliwych; takich jak te afrykańskie (co wcale nie znaczy, że nie zajmował się innymi kontynentami). Ostatnio wydaliśmy wszystkie przemówienia Papieża w Afryce i o Afryce – wynika z nich, jak zależało mu na losie tego kontynentu i jak bardzo pragnął pozytywnych zmian.