Zrozumieć powołanie

– Jakie cechy powinien mieć więc kapelan pracujący w służbie zdrowia?

– Kapłan pracujący w szpitalu powinien być jak dobry Samarytanin. Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie jest jednak jednocześnie wstrząsającą opowieścią o niemiłosiernym kapłanie, który nie udzielił pomocy rannemu i obojętnie go minął (por. Łk 10, 31). Pewnie śpieszył się do bardzo ważnych kapłańskich obowiązków, ale cóż taka modlitwa jest warta w oczach Boga... Jakie mogły być dla niego ważniejsze zajęcia, chyba że śpieszył z pomocą umierającemu. Stąd też niezwykle ważne jest, by kochać spotkanych ludzi. Tylko miłość jest źródłem zdolności do współodczuwania i solidarności z cierpiącym. Bez niej nie wolno podejmować pracy w szpitalu. To nie jest miejsce, w którym kapelan ma doświadczać miłości ze strony innych, bo jest schorowany, nieszczęśliwy i niezrealizowany życiowo. To ksiądz ma okazywać miłość chorym, słuchać ich zwierzeń i starać się im pomóc. Na drugim miejscu wymieniłbym roztropność i pokorę, których tak często brakuje. Chodzi tutaj o odpowiedni dystans do siebie, swoich umiejętności, a nawet swojego rozwoju duchowego. Kapelan powinien również zrozumieć, że musi się uczyć i podnosić swoje kwalifikacje, aby jego posługa nie została zmarginalizowana. Rozwój intelektualny powinien w jednakowym stopniu obejmować teologię i medycynę. Jego wiedza powinna być rzetelna i o wiele większa niż ta zdobyta na forach internetowych i wyczytana z ulotek pozostawionych w poczekalni. Do pracy pośród chorych i do nauki nikt nie powinien go zachęcać, gdyż świadczyłoby to o jego niedojrzałości duchowej. Kolejną cechą jest tak rzadko spotykana dyskrecja. Niedoświadczonym kapelanom radziłbym mało mówić, nie oceniać pochopnie, nie wtrącać się w cudze życie, natomiast dużo słuchać i być do dyspozycji Boga, który skorzysta z jego pomocy. W takim postępowaniu wypełniają się oba przykazania miłości: Boga i bliźniego. Ważną cechą jest też cierpliwość. Nieraz potrzeba wiele czasu, aby ktoś dojrzał duchowo do pojednania z Bogiem. A gdy się zdecyduje najpierw jedna osoba, to potem również następne… Dla osób łatwo zniechęcających się pociechą niech będzie dialog Szymona z Chrystusem: „«Mistrzu, całą noc pracowaliśmy i niceśmy nie ułowili. Lecz na Twoje słowo zarzucę sieci». Skoro to uczynili, zagarnęli tak wielkie mnóstwo ryb, że sieci ich zaczynały się rwać” (por. Łk 5, 5-6).

– Rok 2011 został ogłoszony Rokiem Wolontariatu. Jakie jest doświadczenie Księdza z posługą wolontariuszy w szpitalu?

– Wolontariat prowadzę osobiście od 10 lat i uważam, że istnieje on przede wszystkim dla wolontariuszy. Niestety, nie każdy wolontariusz przychodzi do szpitala bezinteresownie. Jedni zbierają punkty do szkoły, by iść na medycynę, inni są „kolekcjonerami” praktyk, jeszcze inni pragną osobistej konfrontacji z cierpieniem, a nawet ze śmiercią. Zdarzają się jednak osoby, które traktują tę pomoc ewangelicznie i wierzę, że za to podziękuje im Bóg.

– Popularne są dziś modlitwy wstawiennicze o uzdrowienie. Czy jest na nie miejsce w szpitalu?

– Modlitwa wstawiennicza nie może stać się ani sensacją, ani próżną obietnicą. Ostateczna odpowiedź przychodzi zawsze od Boga. Najniebezpieczniejsze jest przemilczenie słów: „Bądź wola Twoja”. Gdy pragnienie się nie ziści, zdrowie nie wróci – wtedy człowiek chory, jego bliscy, mogą nawet stracić wiarę.

Dziś z modlitwą wstawienniczą kojarzone są głównie nabożeństwa prowadzone przez wspólnoty odnowy charyzmatycznej. Myślę, że zbyt często zapomina się, że modlitwą wstawienniczą jest przede wszystkim Eucharystia i inne sakramenty, z których może skorzystać chory, modlitwy w czyjejś intencji, wspólnotowe lub indywidualne, np. Różaniec, Koronka do Miłosierdzia Bożego. W kaplicy szpitalnej jest przecież zwykle wieczysta adoracja Najświętszego Sakramentu. W naszej kaplicy codziennie odmawiany jest wspólnie Różaniec połączony z nowenną do Matki Bożej Nieustającej Pomocy i odczytywaniem próśb w intencji chorych. Jest też Honorowa Straż Najświętszego Sakramentu i Żywy Różaniec. Modlitwa wstawiennicza potraktowana jest więc tutaj bardzo poważnie. Niestety, nie zawsze docenia się jej znaczenie, a zwłaszcza wartość codziennej Mszy św. sprawowanej w intencji wszystkich chorych przebywających w szpitalu i ich opiekunów. To niewłaściwe zrozumienie modlitwy wstawienniczej osłabia wiarę, zamiast ją umacniać. Szpital jest miejscem, gdzie może ona przecież ulec ożywieniu i przewartościowaniu. Rodzice czasem proszą o osobiste błogosławieństwo ich chorych dzieci. Przypominam im wówczas, że każdego dnia w kaplicy szpitalnej odbywa się uroczyste błogosławieństwo wszystkich pacjentów Najświętszym Sakramentem. Zanim rodzice odkryją, że kaplica szpitalna jest sanktuarium cierpienia, ale także powrotu do zdrowia, odwiedzają święte miejsca, biorą udział w modlitwach o uzdrowienie. Gdy jednak dziecko jest ciężko chore i bliskie śmierci, trzeba zakończyć pielgrzymowanie i być z nim do końca. Konieczne jest rozpoznanie w jego umęczonej twarzy rysów cierpiącego Chrystusa oraz zrozumienie, że to jest czas i miejsce, w którym Bóg pochylił się nad ich rodziną i bardzo ich kocha.

Z ks. dr. hab. Lucjanem Szczepaniakiem SCJ rozmawiała Agnieszka Konik-Korn

Ks. dr hab. Lucjan Szczepaniak SCJ Najpierw został lekarzem, a następnie kapłanem w Zgromadzeniu Księży Sercanów. Nie przestał służyć chorym nawet w czasie formacji zakonnej i kapłańskiej. Z Polsko-Amerykańskim Instytutem Pediatrii Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego związany jest od 1990 r., kiedy to odbył praktykę doskonalącą zawód w Klinice Onkologii i Hematologii Dziecięcej, której kierownikiem był prof. Jerzy Armata. Od 26 sierpnia 1995 r. do chwili obecnej pełni funkcję kapelana w tym samym szpitalu.

Ma stopień doktora habilitowanego z teologii moralnej. Autor wielu publikacji naukowych i popularnonaukowych z zakresu bioetyki, deontologii lekarskiej, medycyny pastoralnej oraz duszpasterstwa chorych. Opublikował również kilka tomików wierszy i antologię, nawiązujących do osobistych przeżyć związanych z pracą w szpitalu.