Chłopcy w sutannach

Problemem naszego Kościoła nie jest to, że ponad połowa księży chciałaby mieć żonę i dzieci. Trzeba się martwić raczej o te czterdzieści kilka procent, które podobnych pragnień nie odczuwa. Ksiądz, który nie chce być mężem i ojcem, nie będzie dobrym kapłanem. Do takich wniosków skłania zresztą tekst Michała Kuźmińskiego i Macieja Müllera „Twój tata jest księdzem” („TP” nr 6/07). Jego bohaterowie, choć ostatecznie ojcami i mężami zostali, wcale nie twierdzą, że właśnie to pragnienie doprowadziło ich do zrzucenia sutanny. Władysław leczył spotkaniem z kobietą samotność. Andrzej odkrył, że jeśli zostanie w kapłaństwie, to przez całe życie będzie sfrustrowany, a jak sam mówił, „odejść i żyć samemu nie było sensu, więc założył rodzinę”. Franciszek chciał wielkich dzieł, a trafił na zwykłą parafię, gdzie z rozżalenia zrodziła się tęsknota za kobietą: „o kolejnych poznawanych (...) myślał: czekaj, spotkasz piękniejszą, młodą, Bóg ci da”. Mirosława rozczarował zakon, który wymagał od niego zbyt wiele pracy – zniechęcił się i wystąpił dla dziewczyny, którą poznał w dominikańskiej grupie charyzmatycznej. Przykłady – także spoza reportażu – można mnożyć.

W żadnej z tych historii nie ma jak widać mowy o dręczącej tęsknocie za rodziną. O wiele więcej w nich natomiast zawiedzionych ambicji, zwyczajnego ludzkiego rozczarowania instytucją, przekonania o własnej wyjątkowości czy zwyczajnej niedojrzałości. Trudno bowiem poważnie traktować wyjaśnienie, że odeszło się z zakonu, bo przełożeni kazali pracować ponad siły, a do tego nie pozwolili iść tam, gdzie się chciało. Równie dobrze trzeba by wówczas uznać za powód do porzucenia żony fakt, że dzieci nie pozwalają nam realizować pasji, a żona domaga się obecności w domu. A do tego zamiast w wyuczonym zawodzie musimy pracować w innym, bo tamten nie dawał środków do życia...

Syndrom Piotrusia Pana

Wiele wskazuje więc na to, że przyczyną odchodzenia od kapłaństwa coraz częściej nie jest pragnienie rodziny czy posiadania dzieci, a zwyczajna chłopięca niedojrzałość (wspólna zresztą celibatariuszom i żonatym). Niepogodzenie z rzeczywistością, brak odpowiedzialności za własne decyzje czy nieumiejętność podporządkowania się decyzjom innych – wynika nie z naturalnych pragnień każdego mężczyzny, ale z zaskakującej niedojrzałości psychicznej i emocjonalnej.

Dorosły, dojrzały mężczyzna podejmując decyzje liczy się z ich konsekwencjami. Wie, a przynajmniej wiedzieć powinien, że idąc do zakonu decyduje się na poddanie swojej woli przełożonym: że mogą oni podjąć decyzje, które niekiedy mogą mu nie odpowiadać. Dokładnie tak samo jest zresztą w małżeństwie. Decydując się na nie, zgadzamy się także na to, że nasza wolność wyboru przyjaciółek będzie nieco ograniczona, a miłe spotkania przy winie z koleżankami – także będą już poza naszym zasięgiem. I tłumaczenie, że dopiero po ośmiu latach małżeństwa czy kapłaństwa odkryliśmy „bolesną” prawdę o tym, że nasza wolność ograniczana jest odpowiedzialnością za wcześniejsze decyzje, graniczy z dziecinadą.
Jeśli jednak taka postawa jest powszechna (a nie tylko wypowiedzi cytowanych w artykule eksduchownych, ale i badania prof. Baniaka czy rozmowy z aktywnymi księżmi skłaniają do takiego wniosku), to konieczne jest poważne rozważenie przesunięcia granicy wieku, w którym można otrzymać święcenia kapłańskie, oraz wprowadzenia gęstszego psychologicznego sita dla kandydatów do seminarium. Biorąc pod uwagę kontekst kulturowy, który raczej nie promuje odpowiedzialności czy wierności – może to niestety oznaczać zmniejszenie liczby kandydatów dopuszczonych do święceń. Dzięki temu jednak podejmowane przez przyszłych duchownych decyzje będą dojrzalsze, a ich doświadczenie życiowe – większe.