Polskie Kalwarie

Wzgórze, na którym Pan Jezus został ukrzyżowany i poniósł męczeńską śmierć, nazywamy Golgotą lub Kalwarią. Od tego drugiego określenia zaczerpnięto nazwę sanktuariów, w których wierni rozpamiętują Mękę Pańską. Zwyczaj tworzenia Kalwarii sięga średniowiecza. Do Polski przywędrował na początku XVII w. Pierwsza była Kalwaria Zebrzydowska. Dziś w Polsce istnieje kilkadziesiąt kalwarii. Oto te najbardziej znane.

Kalwaria Zebrzydowska

Ta najstarsza w Polsce Kalwaria, znajduje się koło Wadowic. Powstanie swoje zawdzięcza wojewodzie krakowskiemu Mikołajowi Zebrzydowskiemu. Przeczytał on książkę opisującą Jerozolimę za czasów Chrystusa. W książce tej były wyliczone miejsca uświęcone męką Jezusa oraz podane odległości miedzy nimi. Zebrzydowski dopatrzył się w swych dobrach znacznego podobieństwa terenu do położenia Jerozolimy: Góra Żarek przypominała wzgórze Golgoty, rzeczka Skawinka – jerozolimski potok Cedron, a Góra Lanckorońska – Górę Oliwną. Nie wszystko dało się odtworzyć dokładnie tak jak w Jerozolimie. Odległości były zwykle dłuższe, ale Zebrzydowski wychodził z założenia, że „za jeden krok Chrystusa powinniśmy zrobić dziesięć”. Do opieki nad „dróżkami” w roku 1600 sprowadzono Ojców Bernardynów. Od końca XVII wieku odbywają się tu znane w całej Polsce misteria Męki Pańskiej.

Kalwaria Pacławska

Na Podkarpaciu, 25 kilometrów od Przemyśla, leży Kalwaria Pacławska. Z powstaniem Kalwarii wiąże się legenda: Andrzej Maksymilian Fredro podczas polowania zapuścił się w głąb lasu w pogoni za jeleniem i w miejscu, gdzie dziś stoi kościół, miał ujrzeć między rogami tegoż jelenia jaśniejący krzyż. To wydarzenie skłoniło go do zbudowania na tym miejscu kościoła, klasztoru i założenia Kalwarii, na wzór jerozolimskiej drogi krzyżowej. W pierwszym okresie realizacji projektu wybudowano drewniany kościół i klasztor. W roku 1668 przybyli do Kalwarii Franciszkanie i posługują w tym miejscu do dnia dzisiejszego. Wzniesiono tu ponad 40 kapliczek.

Kalwaria w Wejherowie (miedzy Gdynią a Władysławowem) – tzw. Kaszubska Jerozolima, fundacja wojewody malborskiego Jakuba Wejhera z lat 1651–1678. Miejscem tym opiekują się Ojcowie Reformaci.

Góra Kalwaria – założona w 1666 roku, wokół której lokowało się miasto na osi krzyża z 35 kaplicami.

Kalwaria na Górze św. Anny – fundacja Jerzego Adama Gaszyny (30 kalwaryjskich kaplic) w latach 1700–1709. Opiekę nad tym miejscem sprawują Ojcowie z zakonu Franciszkanów i oni z wiernymi odprawiają tu „dróżki” już od 1764 r.

Kalwaria w Krzeszowie – rozbudowę tej Kalwarii zakończono w 1738 r. Składa się w sumie z 33 Stacji – kapliczek rozmieszczonych na terenie klasztoru i wokół wsi Krzeszów. Na terenie klasztoru znajdują się kaplice XXIII–XXXIII. Pozostałe ulokowane są poza murami klasztornymi. Kalwaria Krzeszowska jest wyjątkowa, bo usytuowana na płaskim terenie. Rzeźby (prawie trzymetrowej wysokości) wykonano z piaskowca.

Kalwaria w Pakości (12 km od Inowrocławia) – fundacja Michała Działyńskiego powstała w latach 1628–1654. Miejscem tym opiekują się Franciszkanie Reformaci.

Kalwaria Wielewska – leży na Pojezierzu Kaszubskim. Projekt budowy Kalwarii w tym miejscu zrodził się już w okresie zaborów, w czasach I wojny światowej. Inicjatorem budowy był ks. Józef Szydzik, który poniósł śmierć męczeńską z rąk Niemców w czasie II wojny światowej. Prace nad Kalwarią ukończono już w wolnej Polsce, po 1918 r.

Kalwaria Tokarska – oddalona od Krakowa o 50 km, zbudowana jest na zboczu Góry Urbaniej. Jej obiekty są wkomponowane w naturalny górzysty i lesisty krajobraz. Budowę rozpoczęto w latach 70. XX wieku. Twórcą wszystkich kapliczek i rzeźb jest miejscowy artysta ludowy Józef Wrona.

Golgota w Licheniu – Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski. Pierwszą Golgotę wybudowano tu w 1975 r. Był to usypany trzymetrowej wysokości kopiec ziemi, na którym umieszczono wysoki dębowy krzyż, a pod nim figury Matki Bożej i św. Jana. W niedługim czasie Golgota została zniszczona. Postanowiono więc zbudować Golgotę z kamienia i betonu. Znajdują się tu groty, m.in.: Ogrójec, Biczowania, Zdrady, Sądu, Nawrócenia Marii Magdaleny, Zaparcia się św. Piotra. Jest też Grób Matki Bożej i Grota Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Golgota od ziemi do szczytu krzyża ma 28 metrów wysokości.

Golgota w Kałkowie-Godowie – Sanktuarium Matki Bożej Świętokrzyskiej Bolesnej Królowej Polski. Golgota w tym sanktuarium wzniesiona została przy końcu lat 80. i na początku lat 90. XX wieku i jest ona pomyślana jako 12 stacja oryginalnej Drogi Krzyżowej zbudowanej w tym sanktuarium. Golgota to monumentalny budynek wykonany z kamienia i betonu z ponad 30 kaplicami wewnątrz. Ma 33 metry wysokości, a na jej szczycie jest 15 metrowy dębowy krzyż. Na frontonie zachodniej ściany Golgoty widnieje 25 białych orłów, które stanowiły godło Polski w różnych okresach jej historii. Są tu m.in. kaplice-oratoria: Powstania Warszawskiego, Ks. Jerzego Popiełuszki, Maksymiliana Kolbe i okropności Oświęcimia, Katyńska, Kopalni Wujek i Kopalni Jastrzębie.

Droga Krzyżowa na Jasnej Górze na wałach w Częstochowie. Drogę tę wybudowano w latach 1900–1913. Monumentalne cokoły z potężnych głazów i polerowanego granitu zaprojektował Stefan Szyller. Postacie odlane z brązu są dziełem rzeźbiarza Piusa Welońskiego.

Kalwaria w Wambierzycach na Dolnym Śląsku. Budowę Kalwarii rozpoczęto w 1679 roku, inicjatywa budowy Kalwarii wyszła od Daniela Paschazjusza von Osterberga. Kalwarię modyfikowano i rozbudowywano w różnym czasie. Dziś liczy 80 kaplic.

Kalwaria Warmińska – Głotowo. Wąwóz pod Kalwarię wykopano ręcznie. W pracach wzięło udział ponad 70 tysięcy ludzi. Podczas budowy starano się, aby ukształtowanie terenu i odległości między poszczególnymi stacjami stanowiły wierną kopię jerozolimskiej Drogi Krzyżowej.

* * *

Stacje Drogi Krzyżowej wykute w kamieniu, wyrzeźbione w drewnie czy namalowane – w swym przekazie nie są tylko plastycznym odtworzeniem ostatnich dni Jezusa Chrystusa na ziemi. Stanowią przede wszystkim miejsce medytacji i uzmysłowienia sobie, czym jest wiara, bezinteresowna miłość, cierpienie i śmierć. Każda Droga Krzyżowa jest wskazaniem, byśmy nie zapominali w sposób godny uczcić męki i śmierci Pana Jezusa i Jego poświęcenia. Byśmy zawsze mieli nadzieję na przebłaganie Boga za błędy i uchybienia, których dopuszczamy się w naszym życiu.