Skarbiec rzeczy nowych i starych

KS. MAREK ŁUCZAK: – Jeśli mamy do dyspozycji sakramenty, to jak zrozumieć pomysł Pana Jezusa związany z kultem Najświętszego Serca? Czyżby sakramenty nie wystarczyły?

– KS. DR GRZEGORZ STRZELCZYK: – Z sakramentami jest tak, że ich pełna owocność w życiu człowieka zależy także od jego współpracy, otwarcia się na łaskę. Bez Bożego działania nie może być w ogóle skutku, ale to, czy będzie on większy, czy mniejszy, już po części zależy od człowieka. W czasie Eucharystii np. obecność Chrystusa nie zależy od mojej współpracy z łaską – jest podstawowym skutkiem sakramentu. Ale już to, na ile przyjęta Komunia św. wpłynie na moje relacje z bliźnimi, zależy ode mnie. Od mojego nastawienia, wysiłku. Wszystko to zatem, co wpływa na dyspozycję do przyjęcia sakramentów, lepiej nas do nich „nastraja”, jest pożyteczne. Możemy tu mieć na myśli rzeczy bezpośrednio związane z celebracją – np. porządne wyciszenie się przed Mszą św. wpływa zwykle na jej owocne przeżycie, ale też i sprawy bardziej fundamentalne. Szczególne znaczenie ma obraz Boga, jaki nosimy w sercu. Im bardziej jest on zbieżny z obrazem Ojca, jaki ujawnił Jezus, tym lepiej. Tym bardziej jesteśmy zestrojeni z Bogiem, który daje łaskę. I wtedy On może swobodniej w nas działać. I tu dochodzimy do kwestii tzw. objawień prywatnych, w tym także kultu Serca Jezusa. Istotą tej pobożności jest położenie akcentu na miłość Boga, która objawiła się najdoskonalej w miłości, z jaką Jezus wydał za nas swoje życie na krzyżu. Pamięć o tym wydarzeniu, o tej miłości, którą Bóg nas umiłował, bardzo pomaga w przeżywaniu sakramentów (chyba że popada się w przesadę i taki kult przedkłada nad sakramenty – ale to inny problem).

– A może chodzi tu też o element przeżyciowy? Śpiew litanii jest przecież piękny.

– Liturgia sprawowania sakramentów też zawiera element przeżyciowy, więc patrząc z tej strony, moglibyśmy dojść do bezowocnego licytowania się na przeżycia. Chodzi raczej o coś innego: Bóg w dziejach ludzi zwraca się do konkretnego pokolenia, w ramach konkretnej kultury. Tak było z Jezusem, tak jest z objawieniami prywatnymi. One są zawsze związane z pewnym kulturowym kontekstem, wrażliwością ludzi. A to nie jest stałe. Zatem jakaś forma pobożności lepiej odpowiada pewnemu pokoleniu, bo ono w niej odnajduje elementy własnego doświadczenia, swojego czasu, dorobku... To jest wymiar emocjonalny i nie ma w tym nic złego. Natomiast ma to, oczywiście, drugą stronę – kultura się zmienia i następne pokolenia niekoniecznie potrafią odnaleźć się we wszystkich formach pobożności, które odziedziczyły po poprzednich. Nie potrafią „przeżywać” jakiejś pobożności. I tu ujawnia się mądrość Boża, że z jednej strony mamy sakramenty, które gwarantują stabilność, niezmienność tego, co w Kościele najistotniejsze (i jednocześnie na to wskazują), a z drugiej – to, co służy ich przeżywaniu: sakramentalia, różne formy pobożności... I to jest i może być zmienne.

– Czy zatem pobożność ludowa słusznie uznawana jest przez niektórych  za  „obciach”?

– Jak to było w Ewangelii? „Nie sądźcie, abyście nie byli sądzeni”. Słowo „obciach” mnie tu razi, bo niesie ze sobą właśnie osąd. Zdradza jakiś rodzaj poczucia wyższości, zalatujący pychą. To, że ja sam nie odnajduję się w jakiejś formie duchowości czy pobożności, nie mówi o niej nic, tylko o mnie. Oczywiście – trzeba czuwać nad „pobożnością ludową”, bo łatwo się do niej doczepiają elementy zabobonu, ale tak czuwać trzeba nad każdą duchowością, bo każda – przez swoją cząstkowość właśnie i uwikłanie w konkretnej kulturze, w określonej wrażliwości – ma swoje słabsze strony i niebezpieczeństwa. Jezus mówił kiedyś, że mądrość polega m.in. na tym, żeby umieć ze skarbca tradycji wydobywać rzeczy nowe i stare. Głównie chyba chodzi o to, byśmy w Kościele – który stara się nie utracić niczego, co dobre – szanowali się nawzajem: ci od Serca Jezusa tych z Odnowy w Duchu Świętym, ci z Odnowy tych od Ojca Pio... I żebyśmy umieli nawzajem czerpać z bogactw tych duchowości. A to zakłada właśnie zawieszenie tego sądu – młodych wobec starszych, starszych wobec młodszych... Dla wszystkich jest miejsce w Kościele. W końcu i tak spotykamy się na jednej Eucharystii.